درمان درد عصب سیاتیک با فیزیوتراپی

عصب سیاتیک چیست؟

بزرگترین عصبی که در بدن وجود دارد عصب سیاتیک است و در صورت ایجاد آسیبی مستقیم در اعصاب سیاتیک، دردی ایجاد می گردد که به آن درد عصب سیاتیک می گویند.

نقطه شروع تمام درد هایی که در پشت پا و یا باسن فرد تا قسمت انگشتان پا وجود دارد، سیاتیک است. عصب سیاتیک از ریشه های عصبی تشکیل شده که در قسمت لگن به هم وصل هستند‌ از این رو درد ناشی از سیاتیک در یک محل ثابت رخ نمی دهد.

چنان چه عصب سیاتیک آسیب ببیند در قسمت ریشه های انتهایی عصب، در ساق پا و کف پا، فرد احساس درد می کند.

دیگر بافت های بدن و اعصاب موجود در قسمت های مختلف بدن موجب منتقل شدن درد به کف پا و انگشتان پا می گردند. درمان کردن درد ناشی از عصب سیاتیک جزو چالش های بزرگ فیزیوتراپیست  ها می باشد.

درد ناشی از عصب سیاتیک به گونه های مختلف توصیف می‌شود. بعضی افراد این درد را به صورت تیر کشیدنی که با تکان همراه است بیان می کنند‌، گروهی دیگر این درد را به صورت برق گرفتگی و سوزش حس می کنند. این درد گاهی اوقات ثابت است و در بعضی مواقع نیز برای مدتی شروع شده و بعد قطع می گردد و در ساق پای فرد و در مواقع شدید در کمر وی ایجاد می‌شود. چنان چه فرد بنشیند و با بایستد و یا چرخشی در بالای بدن خود صورت دهد و با انجام حرکات ناگهانی و اجباری چون عطسه این درد شدت پیدا می کند.

درد ناشی از سیاتیک معمولا در یک پا ایجاد میشود ولی در گاهی مواقع هر دو پا را درگیر می کند و دلیل آن فشرده شدن عصب در امتداد ستون فقرات است. این درد ممکن است با توجه به علت آن به صورت تدریجی و یا ناگهانی رخ دهد‌‌.

دلیل آسیب رسیدن به عصب سیاتیک

• در بیشتر مواقع درد ایجاد شده به دلیل وجود التهاب رخ می دهد که باعث تحریک شدن عصب سیاتیک می گردد.
• از شایع ترین دلیل درد عصب سیاتیک وجود برآمدگی و فتق در دیسک بین مهره های کمر است.
• وجود تنگی در ستون فقرات کمر افراد مسن، ممکن است علائم سیاتیک را ایجاد کند‌.
• نداشتن انطباق نسبی بین مهره ها از دیگر دلایل ایجاد درد سیاتیک است.
• وجود اسپاسم عضلانی در ناحیه لگن و وجود التهاب موجب فشرده شدن ریشه عصبی کمر شده و ایجاد درد می کند.

هر چه سن فرد بالا تر باشد احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر می‌شود و معمولا افراد از ۴۰ سالگی به بعد بیشتر درگیر این بیماری می‌شوند. افرادی که دارای علائم سیاتیک از قبل هستند با انجام دادن فعالیت ورزشی باعث می‌شوند که آن علائم بیشتر بروز پیدا کند ولی چنان چه فرد علائمی از قبل نداشته باشد با ورزش کردن باعث جلوگیری از بروز این علائم می گردد.

علائم آسیب سیاتیکی‌

درد سیاتیک با علائم زیر همراه است:

• ایجاد درد و بی حسی در ناحیه لگن
• وجود ضعف عضلانی
• ایجاد اختلال حسی
• به وجود آمدن اختلال در راه رفتن
• ایجاد اختلال در درد های انتشاری
• به وجود آمدن حس سوزش در اندام‌ مخصوصا قسمت ساق پا و یا احساس سردی در آنها
• به وجود آمدن اختلال رفلکس اندامی
• ایجاد حس مورمور در اندام‌ ها و یا متورم شدن اندام‌ ها در صورت درگیری ریشه های سیاتیک در شبکه عصبی لومبوساکرال

این علائم در هر فرد متفاوت بوده  و بستگی به این دارد که کدام یک از عصب ها درگیر شده و تحت تاثیر قرار گرفته باشد.

پیشگیری از درد سیاتیک

از جمله کارهایی که موجب پیشگیری از درد سیاتیک و ایجاد آسیب به کمر می‌شود می توان موارد زیر را عنوان نمود:

• می‌توانید از تکنیک‌ های مناسب برای بلند کردن اجسام که سنگین هستند استفاده کنید.
• با استفاده از تمرینات ورزشی منظم می‌توانید موجب تقویت‌ عضلات خود شوید.
• باید از نشستن های طولانی مدت و یا ایستادن های طولانی مدت جلوگیری کنید.
• پیش از استفاده کردن از ماهیچه‌ ها باید حتماً آنها را گرم کنید.
• قبل از گرم کردن بدن خود از فعالیت‌ هایی مثل پیچ خوردن و یا خم شدن باید خودداری کنید.

تشخیص دادن درد عصب سیاتیک

• معمولا با در نظر گرفتن سوابق بیماری فرد می‌ توان درد سیاتیک را تشخیص داد.
• با استفاده از تصویربرداری از قسمت ستون فقرات فرد و کمر او می ‌توان مواردی چون شکستگی را مورد بررسی قرار داد. و چنانچه فرد مشکوک به نقص عصبی باشد برای بیمار انجام ام آر آی را تجویز می ‌کنند.

درمان کردن عصب سیاتیک

با توجه به دلیل ایجاد درد، درمان را به کار می برند. به دلیل وجود آسیب در مفاصل، وجود التهاب  و همچنین کشش در عضلات، ایجاد فشردگی و صدمه دیدن، عصب های مختلف درگیر می‌شوند و می توان درمان های متفاوت را برای هر کدام به کار برد.

اگر دردی مداوم باشد و با استراحت کردن برطرف نشود باید توسط پزشک بررسی شود تا علت مشخص شده و درمان گردد.

ابتدا پزشک با تجویز دارو سعی در شل کردن عضلات و تسکین درد دارد و در مرحله ی بعد پزشک انجام فیزیوتراپی را برای بیمار تجویز می‌ کند.

فیزیوتراپی عصب سیاتیک

هدف از انجام فیزیوتراپی عصب سیاتیک آزاد کردن میزان فشار وارد شده به عصب سیاتیک است و با انجام آن تحریکات عصبی کمتر میشود‌. بعد از اینکه این نتایج حاصل شد فیزیوتراپی را جهت تقویت کرد عضلات کمر و پیشگیری از بروز دوباره ی این عارضه انجام می دهند.

ابتدا باید فیزیوتراپیست علت دقیق درد سیاتیک را بررسی کرده و سپس برنامه ی درمانی مشخصی را جهت رفع آن در نظر بگیرد. معمولا این برنامه درمانی به صورت تمرینات درمانی  همراه با الکتروتراپی است.

بیمار باید تمرینات قدرتی انجام داده و در فیزیوتراپی اقدام به  انجام دادن حرکت های کششی به صورت آرام، تمرین روی عضلات کمر و ستوان فقرات فرد کنند.

درمان کردن درد سیاتیک با استفاده از فیزیوتراپی عصب سیاتیک باید توسط متخصصان در زمینه ارتوپد، فیزیوتراپی، مغز و اعصاب، متخصص درد و یک نفر پرستار توانبخشی انجام شود‌.

درمان دستی یا تحریک

از جمله تمریناتی که جهت تحریک کردن عصب سیاتیک در فیزیوتراپی انجام می‌شود می توان موارد زیر را بیان کرد:

• بیمار به پشت خوابیده و در چند مرحله زانوی سمت آسیب دیده ی فرد را، به آرامی به صورت ۹۰ درجه در آورده و پا را خمیده نگه می دارند.
• برای درمان سیاتیک مربوط به کمر، بیمار به پشت خوابیده وهر دو زانوی او را به سمت شکم می برند.
• در درمان سیاتیک مربوط به مفصل حلقه لگن، پای آسیب دیده ی بیمار روی صندلی قرار گرفته و بدن وی در حالت ایستاده بوده و باسن جلو و عقب می گردد.
• در صورت قرار نگرفتن دیسک بین مهره ای، بین مهره ها، بیمار روی شکم خوابیده، کمر وی آرام نگه داشته می‌شود و فشار آرامی با دستان ایجاد می گردد.
• در صورت درد ناشی از نقاط ماشه ای، بیمار روی زمین با زانوهای خم نشسته و با قرار گرفتن روی توپ کوچکی چون توپ تنیس، نقطه دردناک را یافته و برای چند ثانیه ای در آن قسمت شروع به انجام حرکات دورانی می کند.

تعداد تمرینات انجام شده در فیزیوتراپی و تکرار کردن آنها با توجه به دستور فیزیوتراپیست انجام می گیرد از این رو بهتر است که بیمار برای بهتر پیش رفتن فرایند فیزیوتراپی خود حتماً با یک متخصص فیزیوتراپیست مشورت کند و در این زمینه از او کمک بگیرد.

باید این نکته را نیز ذکر کنیم که تمرینات انجام شده توسط فیزیوتراپی نباید همراه با درد باشند و بیشتر باید به صورت تسکین دهنده عمل کنند. چنانچه در هنگام انجام دادن این تمرینات بیمار دردی را متحمل شد باید تمرینات قطع شود و تمرینی دیگر جایگزین آن شود.

الکتروتراپی

کشش کمر

در کشش کمر از طریق الکتروتراپی با قرار دادن نیرویی قوی در قسمت کمر، باعث تسکین دادن عصب فشرده می‌شوند. این نیرو به وسیله ی دستگاهی که در فیزیوتراپی ها موجود است و به آن دستگاه کشش مکانیکی می گویند وارد می‌شود. برای در آمدن برآمدگی موجود در دیسک ها از کشش استفاده می کنند و درد شدید را آرام می کند‌.

TENS که به آن تحریک الکتریکی عصب نیز می گویند.

دستگاه TENS قسمتی از الکتروتراپی است و با ایجاد تحریک الکتریکی، موجب کم شدن درد و ایجاد تحریک در عصب ها میشود. با قرار دادن الکترود هایی در قسمت کمر بیمار  و پاهای وی (جاهایی که برای بیمار ایجاد ناراحتی کرده است) و ایجاد تحریک الکتریکی، درد سیاتیک را بهبود می بخشند.

اولتراسونیک

اولتراسونیک نیز قسمتی از الکتروتراپی است که با به کار بردن اشعه اولتراسوند و قرار دادن آن در ناحیه ای که عصب فشرده شده است موجب بهبودی عارضه های موجود می‌شود و تحریکات عصبی را کمتر می کند. اولتراسونیک هم در مواقع وجود برآمدگی در دیسک و هم در صورت وجود سندروم پیریفورمیس کاربرد دارد.