مفصل فکی گیجگاهی مفصلی است که فک پایین را به جمجمه متصل می کند.
مفصل فکی – گیجگاهی موجب باز و بسته شدن دهان، حرکات طرفی، حرکت جلو کشیدن فک تحتانی و به عقب کشیدن آن می گردد. مفاصل گیجگاهی فکی در دو طرف صورت ، درست جلوی گوش قرار دارند.
شکل 1: آناتومی مفصل فکی-گیجگاهی
تعریف بیماری اختلالات مفصل فکی – گیجگاهی (TMJ)
اختلال مفصل فکی – گیجگاهی (TMJ) با درد، صدا و سوزش در ناحیه فک همراه است. درد ممکن است علاوه بر این نواحی در نواحی جانبی سر، گوش و فک تحتانی نیز احساس گردد.
دلایل بروز بیماری
اختلال مفصل فکی- گیجگاهی ممکن است به صورت مادرزادی و یا اکتسابی(مثلا به دنبال باز کردن ناگهانی و بیش از حد دهان و یا اعمال جراحی دهان و دندان که مستلزم باز کردن طولانی مدت و بیش از حد دهان است) باشد. ممکن است بیمار از نظر ساختمانی در مفصل مشکلاتی داشته باشد که معلوم نشده باشد، اما بعد از یک فعالیت خاص مثلا خمیازه کشیدن، گاز زدن به سیب و یا جراحی های دهان و دندان دچار نیمه در رفتگی یا در رفتگی در فک گردد.
علائم عمده بیماران مبتلا به این سندروم
درد مبهم یا حساسیت در صورت، ناحیه مفصل فک
به گوش رسیدن صدای کلیک هنگام باز یا بسته شدن دهان
اسپاسم های عضلانی
محدودیت در باز شدن دهان
درد سر و گردن و شانه ها
درد یا وزوز گوش
دندان قروچه
سرگیجه
شکل 2: احساس درد در ناحیه فک
سن و جنسیت
این بیماری 15 تا 20 درصد از افراد بالغ را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بیشترین بروز این بیماری در سنین 20 تا 40سال است. زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می شوند.
نحوه تشخیص
متخصص برای تشخیص اختلال ابتدا شما را معاینه میکند تا از وجود تورم و حساسیت در ناحیه فک مطمئن شود و در ادامه از سابقه بیمار، معاینه فیزیکی، تست های تصویربرداری، اشعه ایکس، سی تی اسکن، ام آر آی و الکترومیوگرافی کمک گرفته می شود.
راه های درمان
درمان از شیوه های ساده مراقبت از خود مثل مصرف غذاهای نرم، استفاده از کیسه یخ یا یک پد آب گرم و درمان های محافظه کارانه مثل فیزیوتراپی، درمان دارویی، و اسپلینت تا تزریق و جراحی باز است. اکثر متخصصان معتقدند که درمان باید با درمان های محافظه کارانه و غیرجراحی آغاز شود و جراحی به عنوان آخرین راه حل باقی می ماند.
شکل 3: اسپلینت دهانی برای حفظ دامنه مفصل فک
روش های درمانی فیزیوتراپی
طب سوزنی
طب سوزنی یکی از روش های درمان فیزیوتراپی برای کاهش درد بیماران مبتلا به سندرم مفصل فکی گیجگاهی است. در این روش متخصص فیزیوتراپی با تکنیک های خاص و قرار دادن سوزن هایی بسیار ظریف دردهای مزمن شما را درمان می کند.
بیوفیدبک
با استفاده از بیوفیدبک که روی سفتی عضلات خاص و تمرین تکنیک‌های آرام بخش کار می کنند می‌توان عملکرد عضلات را کنترل کرد. اهمیت تمرین منظم و پیوسته این تکنیک‌ها در کنترل درد سندرم مفصل گیجگاهی فکی بسیار مهم است.
لیزرتراپی
یکی از راه های درمان فیزیوتراپی برای اختلال مفصل فکی گیجگاهی لیزردرمانی است. لیزرتراپی به کاهش التهاب عضلانی، افزایش جریان خون، رشد سلول ها و تسکین درد کمک میکند و عملکرد فک شمارا بهبود می بخشد.
جریان های الکتریکی
از جریان های الکتریکی با شدت کم برای دردهای عصبی و عضلانی استفاده می شود. این ریزجریان ها شرایط بهتری را برای ترمیم بافت به وجود می آورند و التهاب را کمتر می کنند.
تمرین های دستی
متخصص فیزیوتراپی می تواند از تکنیک های درمان دستی استفاده کند، همچنین حرکات کششی خاصی را برایتان تجویز خواهد کرد که به شما کمک می کند دامنه حرکتی این مفصل را بهتر کنید و ماهیچه های ضعیف را قوی ترکنید.
شکل 4: درمان های دستی برای مفصل فک
در این ضایعه درمان فیزیوتراپی شامل تقویت عضلات اطراف مفصل در دامنه های حرکتی کوچک است. به طوری که با دست، به حرکت باز شدن و طرفی دهان مقاومت داده می شود. به بیمار توصیه می شود که دهان را بیش از حد باز نکند و لقمه های کوچک و یا قاشق سرخالی از غذا را به دهان ببرد.
شکل 5: درمان های دستی برای مفصل فک
چه کسانی بیشتر در معرض این اختلال هستند؟
ضایعات مختلفی این مفصل را درگیر می کنند مانند: آرتروز، بیماری های التهابی، ناپایداری مفصل.
استرس می تواند فشردگی فک و تنش عضلانی را بیشتر کند. همچنین افرادی که دارای دندان های ضعیفی هستند بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
چگونگی وضعیت خواب
اگر به سندروم مفصل فکی گیجگاهی مبتلا هستید خوابیدن به پشت به دو دلیل برای شما مناسب تر است. اول اینکه به فک فشار وارد نمی شود، سر وگردن و شانه در وضعیت مناسبی قرار می گیرند.
برای درمان اختلالات مفصل فکی گیجگاهی چندجلسه فیزیوتراپی لازم است؟
با توجه به میزان درگیری هر بیمار تعداد جلسات فیزیوتراپی برای هرکس متفاوت است و البته پاسخ به درمان در هر فرد با فرد دیگر فرق دارد. که بعد از انجام معاینات بیمار توسط متخصص فیزیوتراپی آقای دکتر کامران عزتی در فیزیوتراپی تخصصی پرسپولیس تعداد جلسات مشخص خواهد شد.
هزینه فیزیوتراپی مفصل فکی گیجگاهی چگونه محاسبه می شود؟
هزینه فیزیوتراپی برای درمان مفصل فکی گیجگاهی شامل هزینه های فیزیوتراپی معمولی و هزینه انجام درمان های دستی، لیزردرمانی، طب سوزنی، بیوفیدبک و تمرین درمانی هرکدوم به صورت مجزا طبق تعرفه درمانی محاسبه می شود.
