سندروم تونل کارپال (CTS)

سندروم تونل کارپال (CTS) سندرومی است که به علت فشار روی یک از عصب های دست به نام عصب مدین ایجاد می‌شود.

تونل کارپال یک مسیر باریک روی مچ دست است که توسط استخوان‌ها و لیگامان ها احاطه شده است.

(فیزیوتراپی برای اکثر افرادی که مبتلا به سندروم تونل کارپال هستند بسیارمفید است)

شکل 1: مسیر عصب مدین در کف دست

 

علائم

وقتی عصب مدین در این فضا تحت فشار قرار می‌گیرد، علائمی مثل گزگز و بی حسی دست، سوزن سوزن شدن،  درد، عمدتا در انگشتان شست، اشاره، وسط و نصف انگشت حلقه، احساس درد یا سوزن سوزن شدن درساعد و به سمت شانه ایجاد می‌شود (شکل 1).

انواع سندروم تونل کارپال

سندرم تونل کارپال به چند نوع مختلف تقسیم می شود که هر کدام علائم و علل خاص خود را دارند.

نوع اولیه یا «سندرم تونل کارپال کلاسیک» معمولاً به دلیل فشار روی عصب میانی باعث درد، بی حسی و سوزش در انگشتان شست، سبابه و میانی می شود.

نوع “سندرم تونل کارپال ناشی از آسیب” معمولاً در نتیجه صدمات وارده به مچ دست است که منجر به فشرده شدن عصب مدیان می شود.

در نوع «سندرم تونل کارپال شغلی»، افرادی که مشاغلی دارند که نیاز به حرکت مداوم مچ دست دارند (مانند تایپ کردن یا کار با ابزار) بیشتر در معرض خطر ابتلا به این سندرم هستند.

همچنین ممکن است نوع «سندرم تونل کارپ با بیماری های زمینه ای» مانند دیابت، آرتریت روماتوئید یا بارداری ایجاد شود.

نوع اولیه

اغلب در رابطه با فعالیت های تکراری مچ دست است.

فشرده شدن عصب مانع از برگشت خون وریدی آن شده و در نتیجه خون رسانی به بافت عصبی نیز مختل می گردد.

عصب نسبت به کم خونی بسیار حساس است. در اثر فشردگی عصب، ابتدا رشته های عصبی دارای میلین و سپس رشته های نازک تر دچار ضایعه می گردند.

بنابراین  ابتدا حس لمس و درد مختل می گردند.

نوع ثانویه

علتی برای تحت فشار قرار گرفتن عصب می توان پیدا کرد. وجود تومورها، التهاب و افزایش ضخامت غلاف تاندون های خم کننده، دیابت، بیماری های تیروئید، شکستگی ها، در رفتگی ها،عفونت های مچ دست و… از این عوامل هستند.

علائم بالینی سندروم تونل کارپال

شروع علایم تدریجی و بی سروصدا است. بیمار اغلب فعالیت خاصی دارد که از مچ دست بیش از حد استفاده می کند.

علایم بیمار شامل اختلالات حسی و درد در مسیر عصب مدیان، بیشتر در انگشت میانی و سبابه است.

این درد در طول شب تشدید می شود و بیمار برای کاهش آن مجبور است دست خود را تکان دهد.

در مواردی که ضایعه شدید نباشد درد موضعی است اما در موارد حاد و شدید درد به ساعد و حتی گردن انتشار می یابد. لاغر شدن عضلات با پیشرفت ضایعه ایجاد می گردد.

 

چه کسانی بیشتر درمعرض ابتلا به سندروم تونل کارپال هستند؟

افرادی که در معرض خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال هستند، معمولاً کسانی هستند که فعالیت هایی انجام می دهند که فشار زیادی به مچ دست و انگشتان وارد می کند.

این گروه شامل افرادی است که دائماً با رایانه کار می کنند، زیاد تایپ می کنند یا برای مدت طولانی از ابزارهای دستی استفاده می کنند.

همچنین افرادی که مشاغل یدی دارند، مانند صنعتگران، نوازندگان و یا افرادی که در محیط های صنعتی کار می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

علاوه بر این، افراد مبتلا به بیماری هایی مانند دیابت، آرتریت روماتوئید یا چاقی بیشتر در معرض ابتلا به سندرم تونل کارپال هستند.

زنان و افراد مسن نیز به دلیل تغییرات هورمونی و کاهش انعطاف بافت، مستعد ابتلا به این سندرم هستند.

مشاغل

از آنجایی که علائم بیمار با فعالیت هایی نظیرنوشتن، دوخت و دوز و کلا فعالیت های تکراری مچ دست و یا فعالیت هایی که در آن مچ دست در وضعیت ثابتی برای مدت طولانی باقی بماند تشدید می شوند مشاغلی مانند آرایشگران، نوازندگان، مونتاژ و افرادی که با کامپیوتر کارمی کنند بیشترین مبتلایان به این سندروم هستند.

بیماری های زمینه ای

برخی  از عوامل و بیماری های  زمینه ای مانند دیابت، فشارخون بالا و آرتروز  خطر ابتلا به این سندروم را افزایش میدهند.

سن و جنسیت

سندروم تونل کارپال معمولا در سنین بین 30 تا 60 سالگی رخ میدهد و درخانوم ها 2 تا 3برابر آقایان شایع است.

تشخیص سندروم تونل کارپال

تشخیص سندرم تونل کارپ ابتدا بر اساس بررسی سابقه پزشکی بیمار و ارزیابی علائم بالینی است.

پزشک معمولاً از بیمار می خواهد علائم خود را شرح دهد و سپس به حرکت دست و مچ توجه می کند.

یکی از شایع ترین علائم بی حسی، سوزش یا درد در انگشتان شست، سبابه و انگشتان میانی است، به ویژه در شب یا در حین فعالیت های تکراری.

پزشک ممکن است معاینه فیزیکی انجام دهد، نقاط حساس در ناحیه مچ دست یا تونل کارپال را برای ارزیابی میزان فشار روی عصب مدیان بررسی کند.

پس از معاینه بالینی، پزشک ممکن است از آزمایشات اضافی برای تأیید تشخیص استفاده کند.

یکی از رایج ترین این آزمایشات الکترومیوگرافی (EMG) است که به پزشک کمک می کند تا سرعت انتقال عصب در دست و مچ دست را اندازه گیری کند.

در این آزمایش، پزشک با استفاده از سوزن‌های ظریفی که به عضلات وارد می‌شود، فعالیت الکتریکی ماهیچه‌ها را اندازه‌گیری می‌کند و می‌تواند میزان آسیب به عصب میانی را تشخیص دهد.

همچنین از تست هدایت عصبی (NCS) برای اندازه گیری سرعت انتقال پیام های عصبی در ناحیه تونل کارپال استفاده می شود.

در برخی موارد، پزشک ممکن است از تصویربرداری پزشکی مانند سی تی اسکن یا ام آر آی برای تایید تشخیص استفاده کند، اگرچه این روش ها معمولاً برای شناسایی سایر علل درد مچ دست استفاده می شوند و در تشخیص سندرم تونل کارپ کمتر مفید هستند.

این اسکن ها به ویژه زمانی مفید هستند که پزشک به جراحات دیگری مانند تومورها یا بیماری های بافت نرم مشکوک باشد.

همچنین در موارد خاص، پزشک ممکن است از آزمایشات دیگری مانند آزمایش فالن یا آزمایش تینلس استفاده کند.

در آزمایش فالن، بیمار باید چند دقیقه مچ دست را به صورت معکوس فشرده کند، در حالی که در تست تینلس با ضربه زدن به تونل کارپال، اگر بیمار احساس سوزش یا درد کند، احتمال بروز سندرم تونل کارپال تقویت می شود.

این آزمایشات به پزشک کمک می کند تا تشخیص دقیق تری داشته باشد.

راه های درمان سندروم تونل کارپال

فیزیوتراپی، استفاده از داروهای ضدالتهابی، ویتامین B₆ ، تزریقات استروئیدی و جراحی از درمان های آن هستند. همچنین آتل گیری در وضعیت خنثی در حالت بدون زاویه مچ دست نیز پیشنهاد میشود تا فشار داخل کانال به حداقل برسد.

شکل 2: اسپلینت مورد استفاده در سندروم تونل کارپال

 

جراحی سندروم تونل کارپال

اگرچه یکی از درمان های CTS جراحی می باشد ولی در 19% موارد ممکن است علایم بازگردد و در 12 درصد نیز نیاز به جراحی مجدد داشته باشند.

با توجه به توصیه های انجمن جراحان ارتوپدی درمان های غیر تهاجمی مانند فیزیوتراپی در مواردی که قطع کامل عصب وجود ندارد بر جراحی ارجح است .

روش های درمانی فیزیوتراپی سندروم تونل کارپال

فیزیوتراپیست با انجام ورزش های تقویتی مچ دست شما را تقویت می کند. همچنین با درمان های دستی، طب سوزنی، لیزرکم توان وپرتوان، تمرین درمانی به کاهش التهاب و ترمیم بافت های مچ دست کمک خواهد کرد.

لیزردرمانی

در بین درمان های فیزیوتراپی، لیزر درمانی پرتوان برای سندروم تونل کارپال (CTS) جایگاه خاصی دارد .

لیزرتراپی پرتوان با دانسیته انرژی کم 12_8 برای درمان سندروم تونل کارپال توصیه شده است.

کاهش گزگز یا پاراستزی ، بهبود دامنه ی حرکتی و ترمیم عصب مدیان به دنبال کاهش التهاب در پس استفاده از لیزردرمانی پرتوان به وقوع می پیوندد.

لیزر درمانی پرتوان باعث کاهش مصرف دارو ، کاهش سریع درد ، پاراستزی و بازگشت به فعالیت های روزانه در بیماران مبتلا به CTS  می گردد.

 

طب سوزنی سندروم تونل کارپال

درمان با طب سوزنی روشی تاثیرگذار و کم خطر در درمان سندروم تونل کارپال است و به بهبود علائم CTS خفیف تا متوسط مثل کاهش التهاب ، بهبود بافت های  آسیب دیده، افزایش گردش خون ،تسکین درد و بهبود عملکرد حرکتی کمک می کند.

تمرین درمانی سندروم تونل کارپال

تمرین هایی که متخصص فیزیوتراپی به شما می دهد با کشش عصب تحریک شده باعث کاهش درد می شوند و توانایی های مچ دست را افزایش داده و به کاهش مشکلات بیمار کمک می کند.

شکل 3: تمرین تقویتی انگشتان برای سندروم تونل کارپال

شکل 4: کشش عضلات و اعصاب جلوی ساعد برای سندروم تونل کارپال

شکل 5: حرکتی تقویتی انگشت شست برای سندروم تونل کارپال

عوارض عدم توجه به سندروم تونل کارپال

عدم توجه به سندرم تونل کارپال و عدم درمان آن می تواند منجر به عوارض جدی و مزمن شود که کیفیت زندگی فرد را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار می دهد.

یکی از اولین عوارض درد مزمن و ناتوانی در استفاده از دست است.

اگر فشار روی عصب میانی ادامه یابد، درد مچ دست و انگشتان ممکن است به یک مشکل مزمن تبدیل شود که در شب یا در حین فعالیت های روزانه بدتر می شود.

این درد می‌تواند به حدی باشد که حتی فعالیت‌های ساده‌ای مانند نوشتن، تایپ کردن یا بلند کردن اشیا دشوار باشد.

یکی دیگر از عوارض جدی آسیب به اعصاب و عضلات دست است.

فشار طولانی مدت روی عصب مدیان می تواند باعث آسیب دائمی به عصب شود که در این صورت علائمی مانند بی حسی، ضعف و از دست دادن حس انگشتان می تواند دائمی باشد.

این آسیب ممکن است منجر به کاهش توانایی حرکت دست شود، به طوری که بیمار قادر به انجام برخی از فعالیت ها مانند نگه داشتن اشیا یا نوشتن نیست.

این مشکل به خصوص در مشاغلی که نیاز به دقت و هماهنگی دست دارند می تواند اثرات منفی جدی داشته باشد.

اگر سندرم تونل کارپال به درستی درمان نشود، ممکن است آسیب ساختاری به مچ دست نیز رخ دهد.

در موارد پیشرفته، التهاب و فشار طولانی مدت روی تونل کارپال می تواند منجر به ضخیم شدن تاندون ها و تغییرات ساختاری در بافت های اطراف عصب شود.

این تغییرات می تواند منجر به مشکلاتی در حرکت مچ دست و دست شود و حتی در مراحل بسیار پیشرفته، جراحی برای آزادسازی عصب مدیان ضروری است.

در نهایت عدم درمان به موقع نیز می تواند بر کیفیت زندگی اجتماعی و حرفه ای فرد تأثیر بگذارد.

افرادی که از درد مداوم رنج می برند یا قادر به انجام فعالیت های روزانه خود نیستند ممکن است دچار افسردگی یا اضطراب شوند.

در محیط های کاری، ناتوانی در انجام وظایف ممکن است منجر به کاهش عملکرد یا حتی از دست دادن شغل شود.

بنابراین درمان سریع و موثر سندرم تونل کارپال می تواند از بروز این عوارض جلوگیری کرده و به فرد کمک کند تا در زندگی روزمره و کاری خود عملکرد بهتری داشته باشد.