علت ایجاد خارپاشنه
خارپاشنه در اثر رسوب کلسیم در زیر استخوان پاشنه پا رخ می دهد، این عارضه به صورت تدریجی و در طول چند ماه اتفاق می افتد.
دلایلی که باعث افزایش بروز خارپاشنه می شوند:
-فعالیت های زیاد و مکرر مثل دویدن و پرش
-پوشیدن کفش های نامناسب وکفش هایی که از قوس طبیعی پا محافظت نمیکنند
-اضافه وزن و چاقی
-بالارفتن سن که خود باعث کاهش انعطاف پذیری بافت های بدن می شود
-راه رفتن روی سطوح سخت (ورزشکارانی که روی تشک های غیراستاندارد تمرین میکنند)
-افرادی که دچار صافی کف پا یا قوس زیاد کف پا هستند
-آسیب و ضربه به پاشنه پا
-جنسیت (خارپاشنه در خانوم ها بیشتر مشاهده می شود)
پیشگیری از ایجاد خارپاشنه
پوشیدن کفش مناسب با پاشنه نرم ومنعطف و یا استفاده از پدهای پاشنه سیلیکونی نرم، پوشیدن کفش های متفاوت و متناسب با هر فعالیتی، گرم کردن و انجام حرکات کششی به طور منظم قبل از هر فعالیتی، انجام ورزش های کششی ملایم پشت ساق و کف پا بعد از بیدارشدن و قبل از بیرون آمدن از تخت خواب، گرم نگه داشتن کف پا و اجتناب از سرمای اضافی به ناحیه درد، عدم پوشیدن کفش پاشنه بلند یا راه رفتن با پای برهنه.
کاهش وزن هم یکی دیگر از عواملی است که می تواند در کاهش درد خارپاشنه کمک نماید.
توجه نمائید این کاهش وزن حتی به میزان 3 تا 5 کیلوگرم بسیارموثر است.
از ایستادن های طولانی مدت، بالا و پایین رفتن از پله ها اجتناب شود.
انجام تمرینات کششی ملایم پشت ساق پا می تواند در پیشگیری از این عارضه بسیارموثر باشد.
و نکته آخر اینکه به محض احساس درد و ناراحتی و خشکی به خصوص در اولین قدم بعد از صبح به متخصص مراجعه نموده تا طراحی درمانی مناسب و به موقع انجام شود.
تمرینات مناسب در خارپاشنه
انجام تمرینات کششی می تواند به کاهش درد و التهاب و درمان خار پاشنه کمک کند. این تمرین ها را میتوانید به راحتی در منزل با 3 بار تکرار در روز انجام دهید.
یک استپ را روی زمین قرار دهید، با پنجه پاها روی استپ بایستید و پاشنه پاهایتان را به سمت پایین ببرید (شکل1)
استپ را روی زمین قرار دهید، یک پایتان را خم کنید ، با پنجه پای دیگر روی استپ بایستید و پاشنه همان پا را به سمت پایین ببرید (شکل 2)
روی زمین بنشینید و پاهایتان را دراز کنید. یک کش تراباند را به یک نگهدارنده روبه روی خود ببندید. پایتان را داخل کش قرار دهید و به سمت خودتان بکشید. (شکل 3)
روی صندلی بنشینید، یک استپ را جلوی خود روی زمین قرار دهید، پایتان را روی استپ قرار دهید،پنجه پا را به جلو و پاشنه پا را به سمت زمین ببرید. (شکل 4)
خارپاشنه و التهاب فاشیای کف پا
فاشیای کف پا، بافت بلند و ضخیمی است که در زیرپوست پا قرار گرفته است و پاشنه پا را به انگشتان پا متصل کرده و از قوس پا حمایت میکند و در راه رفتن به ما کمک نماید.
شکل 1: شکل مثلثی فاشیای پلانتار در کف پا
التهاب فاشیای کف پا یک مشکل شایع ارتوپدی است که فشار بیش از حد روی پاها باعث بروز آن می شود. معمولا فرد مبتلا به این عارضه حساسیت ، تورم و درد در پاشنه و کل کف پا را احساس میکند.
آیا خارپاشنه با التهاب فاشیای کف پا تفاوت دارد؟
تفاوت این دو در این است که یکی رسوب کلسیم و رشد زایده استخوانی است و دیگری التهاب فاشیای کف پا.
خارپاشنه در عکس برداری با اشعه ایکس قابل مشاهده است. در صورتی که خار دیده شود و با درد و التهاب همراه باشد خار پاشنه به وجود آمده است اما اگر خاری دیده نشود و التهاب و درد وجود داشته باشد التهاب فاشیای کف پا رخ داده است. معمولا درد خارپاشنه متمرکزتر و در یک نقطه خاص اما درد التهاب فاشیای کف پا منتشر در کف پا است.
گاهی در عکس های رادیولوژی خارپاشنه دیده می شود اما فرد دردی را احساس نمیکند. خارپاشنه زمانی درد ایجاد میکند که باعث التهاب فاشیای کف پا شده باشد.
خارپاشنه و درد پشت ساق پا
دربسیاری از افراد مبتلا به درد پاشنه پا ممکن است همزمان درد پشت ساق پا هم وجود داشته باشد. یک متخصص فیزیوتراپی حین معاینه کف پای شما حتما عضلات پشت ساق پای شما را هم معاینه خواهد کرد. الگوی درد عضلات اصلی پشت ساق پا گاستروسولئوس به گونه ای است که به پاشنه پا و کف پا ارجاع میگردد، و بیمارهمزمان هم پشت ساق و هم کف پا درد احساس می کند. این حالت در افراد مبتلا به خارپاشنه یا التهاب فاشیای پلانتار نیز ممکن است وجود داشته باشد.
از طرف دیگر اسپاسم ها و گرفتگی های نقاط ماشه ای فعال در عضلات پشت ساق میتواند باعث لنگیدن شدید بیمار گردد و تداوم این امر خود نیز یکی از دلایل ایجاد خارپاشنه می باشد.
بنابراین عضلات پشت ساق پا و فاشیای کف پا مانند زنجیری به هم متصل می باشند که کوتاهی، درد، چسبندگی در هرکدام باعث درد و ناراحتی در دیگری میگردد که لازم است در ارزیابی و درمان مورد توجه قرار گیرد.
راه رفتن خارپاشنه
یکی از سوالاتی که به طور مکرر در بیماران مبتلا به خارپاشنه پرسیده می شود این است که آیا راه رفتن درصورت وجود خارپاشنه مقدور است؟ آیا میتوان پیاده روی انجام داد؟
به طورکلی پیاده روی و راه رفتن تا مرز بدون درد ایرادی ندارد. البته باید به این نکات توجه داشت که اکثر بیماران مبتلا به خارپاشنه از مسکن های قوی استفاده میکنند و اگر علت نداشتن درد حین راه رفتن مصرف داروهای مسکن باشد طبیعتا اختلال در روند بهبودی ایجادکرده و حتی باعث بزرگ تر شدن خار میگردد.
شکل1: راه رفتن با کفش مناسب
درصورت درمان و آزادسازی فاشیای کف پا، فرآیند راه رفتن به تدریج شروع میگردد. در ابتدا بهتراست راه رفتن با مدت زمان کم و روی سطوح نرم و صاف با کفش مناسب خارپاشنه شروع گردد. به تدریج با کاهش درد و حساسیت کف پا این مدت زمان افزایش پیدا کند تا به حد مطلوب برسد.
کفش مناسب خارپاشنه
بدون شک یکی از مهم ترین دلایل ایجاد خارپاشنه، پوشیدن کفش نامناسب می باشد.
انتخاب یک کفش مناسب می تواند تا حدود زیادی هم از ایجاد خارپاشنه جلوگیری نموده و هم اینکه در درمان آن موثر باشد.
لبه های کفش یا wedges باید به گونه ای باشد که فاصله زیاد و شیبداری بین پنجه و پاشنه پا نباشد. بالا، پایین بودن یا شیبدار بودن( مثل کفش پاشنه بلند) خود عامل فشار روی پاشنه و ایجاد خارپاشنه می باشد.
کفش هایی که پد مناسب و نرم در ناحیه پاشنه داشته باشند: داشتن یک پد یا Cushion نرم درناحیه پاشنه از افزایش فشار روی پاشنه و ایجاد خارپاشنه جلوگیری میکند.
بهتر است پاشنه در خانم ها 5/2 و در آقایان 5/1 سانتی متر نسبت به ناحیه پنجه بالاتر باشد. این دو باعث کاهش فشار روی فاشیای پلانتار و جلوگیری از ایجاد خارپاشنه میشود.
