بی اختیاری مدفوع
بی اختیاری روده و مدفوع زمانی رخ می دهد که حرکات مربوط به روده ها را نتوان کنترل نمود و به صورت ناخواسته مدفوع از فرد خارج گردد.
بی اختیاری مدفوع با توجه به علت بروز می تواند با جراحی، دارو و داشتن رژیم غذایی درمان گردد.
بی اختیاری ادرار
زمانی که ادرار به صورت غیر ارادی ریزش داشته باشد به آن بی اختیاری ادرار می گویند که برای فرد مبتلا بسیار ناراحت کننده است.
زمانی که شخصی بی اختیاری ادرار دارد یعنی عضلات موجود در ناحیه شکم وی از عضلات مربوط به کنترل ادرار سفت تر است.
این بی اختیاری در هنگام ورزش کردن، در زمان خندیدن، سرفه کردن و یا عطسه رخ می دهد و به مقدار خیلی کم ادرار از فرد خارج می گردد.
گاهی اوقات نیز فرد مبتلا با ریزش کامل ادرار و جریان مداوم آن روبرو میشود.
علائم بی اختیاری مدفوع
از مهم ترین علائمی که بی اختیاری مدفوع دارد می توان موارد زیر را بیان نمود:
- داشتن یبوست
- داشتن نفخ
- داشتن دل درد
- وجود بی اختیاری ادرار
- وجود خارش در قسمت مقعد
بی اختیاری مدفوع ممکن است در بعضی از افراد، فقط هنگام وجود مدفوع شل و آبکی رخ دهد و مدت زمان آن نیز در افراد متفاوت می باشد.
گاهی این بی اختیاری چند روز زمان برده و یا برای مدت زمان طولانی فرد بیمار را درگیر می کند.
علائم بی اختیاری ادرار
علائم ناشی از بی اختیاری ادرار به قرار زیر است:
- سرریز کردن ادرار با سرفه کردن، عطسه کردن، خندیدن و یا بلند کردن اجسام سنگین
- چندین مرتبه در شب بیدار شدن و نیاز به دستشویی پیدا کردن
- احساس نیاز فوری به تخلیه کردن مثانه و یا تخلیه غیر ارادی ادرار
- داشتن تکرر ادرار و نیاز پیدا کردن به تخلیه ادرار به خاطر تخلیه نشدن کامل مثانه
علت بی اختیاری مدفوع
بی اختیاری مدفوع به دلایل مختلف از جمله موارد زیر در فرد رخ می دهد:
- به دلیل وجود ناهنجاری هایی که به صورت مادرزادی وجود داشته است از جمله اسپینابیفدا و یا میلومننگوسل
- به دلیل انجام دادن جراحی و داشتن سابقه جراحی های مختلف از جمله:
- انجام جراحی شقاق
- انجام جراحی فیستول مقعد
- انجام جراحی هموروئید
- انجام جراحی رکتوم که موجب برداشتن کل رکتوم و یا قسمتی از آن
- داشتن یبوست و ابتلا به اسهال که فرد را در هنگام انجام اجابت مزاج با مشکل مواجه کرده و با فشار زیاد اسفنکتر ها آسیب می بینند.
- ابتلا به دیسک کمر و گردن
- وجود پرولاپس رکتوم و رکتوسل به صورتی که راست روده مشکل پیدا کرده و از اعضای اطراف خود بیرون زده باشد.
- ابتلا به بیماری آلزایمر و یا زوال عقل که در صورت پیشرفت باعث آسیب دیدن اعصاب فرد شده و آنها را از کار می اندازد. عارضه بی اختیاری مدفوع در سالمندان زیاد دیده میشود.
- ابتلا به MS که نوعی بیماری خود ایمنی است که موجب حمله سیستم ایمنی بدن به بافت های خود شده و آنها را نابود می کند، اینگونه بافت های چربی اطراف عصب ها از بین رفته و موجب بی اختیاری مدفوع می گردد.
بیرون زدن دیسک به عصب های نخاعی در بین ستون ها فشاری وارد کرده که در صورت خفیف بودن باعث بی حسی دست و پا ها و در صورت شدید بودن موجب جلوگیری از انتقال فرمان اجابت مزاج توسط عصب های نخاعی به مغز شده و بی اختیاری مدفوع و ادرار به وجود می آید.
پرولاپس رکتوم موجب بیرون زدگی بخشی از راست روده به مقعد شده و عملکرد مقعد را با مشکل مواجه می کند و رکتوسل نیز در مواقعی رخ می دهد که راست روده فرد در داخل واژن بیرون زده باشد.
علت بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار ممکن است موقتی بوده و یا دائمی باشد که علت هر کدام از آنها به شرح زیر است:
بی اختیاری ادراری موقتی
- استفاده از الکل و کافئین
- استفاده از نوشیدنی های گازدار و شیرین کننده های مصنوعی
- مصرف فلفل چیلی
- مصرف زیاد ویتامین ث
- استفاده از دارو های فشار خون و دارو های شل کننده عضلات بدن
- به دلیل وجود عفونت در مجاری ادرار
- به دلیل وجود یبوست
بی اختیاری دائمی
- به دلیل حاملگی و تغییرات هورمونی آن دوره
- به دلیل انجام دادن زایمان طبیعی و ضعیف شدن عضلات مربوط به کنترل مثانه و افتادگی لگن
- به دلیل افزایش سن و پیر شدن عضلات موجود در مثانه که موجب کاهش ظرفیت مثانه برای ذخیره ادرار میشود.
- به دلیل یائسه شدن فرد و کم شدن میزان هورمون استروژن، این هورمون موجب ایجاد سلامت در مثانه و مجاری ادرار میشود.
- با انجام جراحی هیسترکتومی و آسیب دیدن عضلات کف لگن این بی اختیاری رخ می دهد.
- به دلیل بزرگ شدن پروستات مردان و یا همان هایپرپلازی خوش خیم پروستات
- به دلیل ایجاد انسداد ناشی از وجود تومور که موجب بی اختیاری سرریز میشود.
- به دلیل ابتلا به سرطان پروستات و درمان نکردن آن
- به دلیل وجود اختلالات عصبی چون بیماری ام اس، پارکینسون، سکته و یا تومور مغزی
بی اختیاری ادرار چگونه تشخیص داده میشود؟
بی اختیاری ادرار را می توان از راه های زیر تشخیص داد:
- با انجام داد تست ارودینامیک
- با انجام دادن سونوگرافی
- با بررسی گزارش کاری روزانه مثانه فرد
- با استفاده از آزمایشات کلیه و ادرار
- از طریق انجام دادن pad test
- با انجام دادن سیستوسکوپی
- از طریق انجام تست مارشال
بی اختیاری مدفوع را چگونه می توان تشخیص داد؟
با مراجعه به پزشک و بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و انجام معاینه می توان اقدامات زیر را جهت تشخیص بهتر انجام داد:
- انجام دادن آزمایش خون
- استفاده از معاینه رکتال دیجیتال
- انجام دادن آزمایش مدفوع
- استفاده از کولونوسکوپی
- استفاده از مانو‌متری مقعدی
- انجام تست دفع بالون
- استفاده از سونوگرافی آنورکتال
- استفاده از ام آر آی و تصویربرداری با اشعه ایکس
چه کسانی در معرض بی اختیاری مدفوع و ادرار هستند؟
عواملی که ریسک ابتلا به بی اختیاری مدفوع و ادرار را بالا می برند عبارتند از:
- جنسیت که زنان بیشتر مردان به واسطه زایمان و انجام جراحی های زنانه، به این عارضه مبتلا میشوند.
- سن افراد که هر چی بالا تر رود امکان ابتلا به این عارضه ها نیز افزایش می یابد.
- بی تحرک بودن و یا عدم تحرک افراد موجب ضعیف شدن عضلات شده و بی اختیاری مدفوع و ادرار را به همراه دارد.
بیوفیدبک و درمان بی اختیاری ادرار و مدفوع
بیوفیدبک روش درمانی است که در فیزیوتراپی انجام میشود و تکنیک های ذهنی و بدنی را شامل میشود.
این تکنیک در داخل مطب و یا کلینیک ها انجام می‌گیرد و با قراردادن سنسور کوچکی در عضلات موجود در کف لگن و مقعد، فعالیت های عضلات را حس کرده و سیگنال های موجود را روی صفحه نمایش، نشان می دهد.
نتایج به دست آمده شبیه دایره رنگی هستند، با منقبض شده عضلات کف لگن دایره بزرگ و کوچک میشود و بیمار با مشاهده آن می توان تمرینات عضلات کف لگن را به درستی انجام دهد.
این روش موجب انجام درست تمرینات شده و موجب تقویت کردن عضلات، شلی عضلات و بالا رفتن کنترل مغز میشود.
از فایده های بیوفیدبک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم کردن دوره های بی اختیاری ادرار
- کم کردن علائم ناشی از بی اختیاری ادرار از نوع فوریتی
- بالا بردن قدرت ماهیچه های لگن
- بهتر کردن پاسخ ماهیچه های کف لگن
- بیشتر شدن ظرفیت مثانه
- کم کردن دفعات ادرار در طول شبانه روز
- کم کردن انقباض های شکمی
- کم کردن ابتلا به عفونت مثانه
