آناتومی لگن

لگن

به بخشی از بدن که تشکیل شده از سه استخوان است و میان ستون مهره ها و اندام تحتانی واقع شده، آناتومی لگن می گویند که شامل قسمت های مهمی از ارگان های مربوط به گوارش، ادرار و ارگان های تولید مثل می باشد.

لگن علاوه بر تحمل کردن وزن بدن، باعث انتقال وزن بخش بالایی به اندام تحتانی میشود و نقطه اتصالی برای وصل شدن عضلات مربوط به اندام های تحتانی و تنه می باشد. در زمان نشستن، وزن بدن با وجود لگن به سطح زمین یا صندلی منتقل می گردد.

مفصل ران جزو مهم ترین بخش های لگن محسوب میشود و پوشیده شده از عضلات زیادی است که باعث متصل شدن لگن به ران و اندام های تحتانی شده و به نوعی اتصال تنه به اندام تحتانی را فراهم می کند.

آناتومی استخوان لگن

لگن ایجاد شده از سه استخوان است که دو استخوان آن بی نام (innominate bone) و واقع شده در دو طرف لگن و یکی از آنها که در وسط واقع شده استخوان ساکروم (sacrum) است.

استخوان ساکروم شکلی مثلث مانند دارد و واقع در زیر مهره کمری است و حاصل جوش خوردن ۵ مهره به همدیگر می باشد.

استخوان بی نام  هم تشکیل شده از سه استخوان به نام های ایلیوم، پوبیس و ایسکیوم است که در کودکان جدا از هم بوده و بین آنها صفحه های رشد قرار دارد.

در زمانی که فرد به بلوغ می‌رسد این سه استخوان لگن به هم نزدیک تر شده و می‌چسبند و استخوان بی نام را به وجود می آورند.

استخوان ایلیوم بخش عقبی استخوان بی نام، ایسکیوم بخش پایینی (محلی که در زمان نشستن روی زمین قرار می گیرد) و پوبیس در بخش جلویی و قدامی قرار دارد که پوبیس تشکیل شده از دو قسمت راموس فوقانی و تحتانی است.

در قسمت پشتی استخوان ایلیوم و ایسکیوم  استخوان ساکروم قرار دارد که مثلث شکل است و از چسبیدن ۵ مهره به همدیگر ایجاد گردیده است.

قسمت پایینی استخوان ساکروم دنبالیچه‌ بوده و قسمت بالایی آن متصل شده به ۵ مهره کمری است و در میان آنها یک دیسک بین مهره ای واقع شده است.

استخوان ساکروم از دو طرف مفصل شده با بخش ساکروم استخوان بی نام است‌ که‌ به‌ دو مفصل ایجاد شده مفصل ساکروایلیاک می گویند و حرکت کمی دارد.

ساختمان غضروفی فیبری در بخش پوبیس استخوان های بی نام، که در جلو به هم نزدیک هستند، قرار دارد. کنار هم قرار گرفتن دو استخوان پوبیس و غضروف موجود، سمفیز پوبیس نام دارد و به مفصل بین دو استخوان پوبیس می گویند و حرکت کمی دارد و به نوعی آمفی آرترودیال است.

در زمان بارداری و ماه های آخر این غضروف شل شده و دو استخوان پوبیس از هم دور تر شده و فاصله می گیرد تا لگن برای خروج کودک گشاد تر گردد.

به قسمتی از استخوان بی نام که به سر استخوان ران نزدیک شده و مفصل ران را ایجاد کرده است حفره استابولوم می گویند.

مفصل ایجاد شده باعث وصل شدن پلویس به اندام تحتانی میشود.

این حفره دقیقا در محل وصل شدن سه استخوان ایلیوم، پوبیس و ایسکیوم واقع شده است.

مفاصل لگنی

لگن شامل چندین مفصل است که نقش مهمی در حفظ ثبات، حرکت و انتقال نیرو بین تنه و اندام‌های تحتانی دارند.

این مفاصل شامل موارد زیر هستند:

مفصل ساکروایلیاک (Sacroiliac Joint)

این مفصل بین استخوان خاجی (ساکروم) و استخوان‌ های ایلیاک لگن قرار دارد.

وظیفه آن انتقال وزن از ستون فقرات به لگن و سپس به پاها است.

این مفصل حرکت محدودی دارد و بیشتر در تثبیت لگن نقش دارد.

التهاب یا اختلال در این مفصل می‌ تواند باعث درد پایین کمر و لگن شود.

مفصل لگنی رانی (Hip Joint)

مفصل لگنی رانی که به نام مفصل ران نیز شناخته می‌ شود، بین سر استخوان ران (فمور) و حفره استابولوم در استخوان لگن قرار دارد.

این مفصل از نوع گوی و کاسه‌ ای (Ball-and-Socket) است و دامنه حرکتی وسیعی دارد.

حرکت‌ هایی مانند خم شدن، باز شدن، چرخش و دور یا نزدیک شدن ران به بدن از طریق این مفصل انجام می‌ شود.

مفصل پوبیک یا سمفیز پوبیس (Pubic Symphysis)

این مفصل در قسمت جلویی لگن بین دو استخوان پوبیس قرار دارد و توسط یک دیسک غضروفی متصل شده است.

مفصل پوبیس نقش مهمی در تثبیت لگن دارد و در شرایطی مانند بارداری، خاصیت انعطاف‌پذیری آن افزایش می‌ یابد تا فضای موردنیاز برای زایمان فراهم شود.

مفاصل کوچکتر لگنی

علاوه بر مفاصل اصلی، لگن شامل مفاصل کوچک‌ تری مانند مفاصل بین استخوان‌ های خاجی و دنبالچه (Sacro-Coccygeal Joint) است که حرکت محدودی دارند اما در انعطاف‌ پذیری و پایداری لگن نقش دارند.

این مفاصل به‌ طور هماهنگ عمل کرده و امکان حرکت، تعادل و استحکام بدن را فراهم می‌ کنند.

اختلالات در هر یک از آن‌ ها می‌ تواند مشکلات حرکتی و درد در ناحیه لگن ایجاد کند.

آناتومی رباط های لگن

از مهم ترین عواملی که باعث پایداری ساختمان مربوط به حلقه لگنی میشود، رباط ها را می توان نام برد که باعث در کنار ماندن و حفاظت از استخوان های بی نام و ساکروم می‌شوند.

مفصل های میان ساکروم و استخوان های بی نام دارای ثبات و پایداری به صورتی ذاتی نیستند و رباط ها موجب محکم ماندن و پایداری آنها میشوند.

رباط های لگن عبارتند از:

رباط میان استخوان ساکروم و ایلیوم

به این رباط ها رباط ساکروایلیاک یا لیگامان ساکروایلیاک می گویند و جزو قوی ترین رباط های بدن است که حلقه لگن را در بخش پشتی حفظ و پایدار کرده و دارای دو لایه سطحی و عمقی است.

رباط میان دو استخوان پوبیس

این رباط ها در محل نزدیک شدن استخوان های پوبیس قرار داشته و باعث میشود که استخوان های پوبیس و دو استخوان بی نام به صورت محکم در کنار همدیگر واقع شود.

رباط میان استخوان ساکرون و ایسکیوم

به رباط های واقع شده میان ساکروم و ایسکیوم، ساکرواسپاینوس و ساکروتوبروس می گویند.

• رباط هایی که میان خار خاصره فوقانی قدامی و سمفیز پوبیس واقع شده است. به این رباط ها، رباط اینگوینال می گویند.
• رباطی که میان زائده عرضی مهره ۵ قسمت کمر، ایلیوم و استخوان ساکروم قرار دارد. به این رباط، رباط ایلیولومبار می گویند.

آناتومی عضلات لگن

لگن دارای عضلات متعددی است که باعث ایجاد حرکت مخصوصا در قسمت ران میشود. از جمله عضلات لگن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

گلوئتال یا عضلات سرینی

گلوئتال تشکیل شده از سه عضله است که در ادامه این مقاله از سایت دکتر کامران عزتی به آن می پردازیم:

• سرینی بزرگ یا گلوتئوس ماگزیموس Gluteus maximus
• سرینی متوسط یا گلوتئوس مدیوس Gluteus medius
• سرینی کوچک یا گلوتئوس مینیموس Gluteus minimus

عضلات موجود در قسمت بالا چسبیده به قسمت پشتی استخوان بی نام (ایلیوم ) بوده و با رفتن به قسمت پایین و بخش بیرونی چسبیده به قسمت برجسته تروکانتر بزرگ هستند. وجود این عضلات باعث ایجاد برجستگی باسن و کفل میشود..

عضله سرینی (گلوئتال) کوچک و متوسط باعث دور شدن ران از قسمت مرکزی بدن شده و با چرخاندن ران به سمت داخل همراه هستند.

عضله سرینی بزرگ باعث باز شدن مفصل ران میشود. در زمان ایستادن این مفصل باز و در زمان نشستن خم است. همچنین این عضله موجب چرخش خارجی در مفصل ران میشود.

برای اینکه فرد بتواند سرپا بایستد به عضلات سرینی بزرگ و قوی احتیاج دارد.

خاصره جزو عضلات کف لگن

این عضله واقع شده در قسمت پایین استخوان لگن است و موجب کنترل شدن دفع ادرار و مدفوع در انسان میشود.

حلقه لگن علاوه بر عصب ها، عضله ها و عروق دارای ارگان های ادراری، ارگان های تولید مثلی و ارگان های گوارشی هم است.

ایلیوپسواس

عضله ایلیوپسواس تشکیل شده از دو عضله به نام های ایلیاک (از قسمت داخلی استخوان ایلیاک شروع می‌شود و به سمت پایین می رود) و پسواس (از بخش های کناری مهره کمر شروع شده و به سمت پایین می رود) است.

این عضلات باعث خم و نزدیک کردن ران شده و با ملحق شدن به هم  به تروکانتر کوچک ران وصل می‌شوند.

آناتومی عصب ها و عروق لگن

شبکه ای عصبی از به هم پیوستن ریشه های عصبی خارج شده از میان مهره های کمر و ساکروم به وجود می آید که به آن شبکه عصبی لومبار و ساکرال می گویند.

عصب های منشعب شده از این شبکه عصبی عبارتند از:

• عصب سیاتیک
• عصب فمورال
• عصب پوستی رانی
• عصب‌ ابتوراتور

مهم ترین این عصب ها عصب سیاتیک است که از پیوستن ریشه های عصبی واقع در مهره های پایین کمر به وجود می آید و از قسمت پشت مفصل ران عبور می کند و جزو کلفت ترین عصب های بدن است و کلفتی آن اندازه کلفتی انگشت سبابه می باشد.

این عصب به قسمت لگن هیچ شاخه ای ندارد و به اندام تحتانی منتقل شده است.

عصب فمورال باعث فعالیت در عضله چهار سر ران میشود.

عصب ابتوراتور از قسمت داخلی مفصل ران و همچنین بخش نزدیک به کشاله ران عبور می کند و باعث فعالیت عضلات موجود در کشاله ران می گردد و به کشاله ران حس می دهد.

تفاوت لگن در زنان و مردان

لگن در زنان و مردان تفاوت‌ های قابل‌ توجهی دارد که بیشتر به دلایل فیزیولوژیکی و وظایف مختلف آن در بدن مرتبط است.

این تفاوت‌ ها به‌ویژه به نقش لگن در بارداری و زایمان در زنان مربوط می‌ شود.

اولین تفاوت بارز، شکل و اندازه لگن است.

لگن زنان به‌ طور کلی وسیع‌ تر، کم‌ عمق‌ تر و گردتر از لگن مردان است.

این ویژگی‌ ها به زنان کمک می‌ کند تا فضای بیشتری برای رشد جنین داشته باشند و در هنگام زایمان این فضا برای عبور نوزاد فراهم شود.

در مقابل، لگن مردان باریک‌ تر، عمیق‌ تر و مستحکم‌ تر است که برای حمایت از اندام‌ های تحتانی و انتقال نیروی بیشتر طراحی شده است.

یکی دیگر از تفاوت‌ های مهم در ورودی و خروجی لگن است.

ورودی لگن در زنان بیضی‌ شکل و وسیع‌ تر است، در حالی که در مردان این ورودی شکل قلبی دارد و باریک‌ تر است.

خروجی لگن در زنان بازتر است و استخوان دنبالچه (Coccyx) در آن‌ ها انعطاف‌ پذیرتر است تا در زمان زایمان جا به‌ جا شود.

در مردان، این استخوان کمتر انعطاف‌ پذیر است و این ویژگی‌ ها باعث تسهیل فرآیند زایمان در زنان می‌ شود.

زاویه بین استخوان‌ های پوبیس در زنان حدود ۸۰ تا ۹۰ درجه است که به آن‌ ها کمک می‌ کند تا هنگام زایمان فضای بیشتری در اختیار داشته باشند، در حالی که این زاویه در مردان ۵۰ تا ۶۰ درجه است.

این تفاوت‌ های ساختاری در لگن، باعث می‌ شوند که لگن زنان برای بارداری و زایمان طراحی شده باشد، در حالی که لگن مردان برای استحکام و پشتیبانی بیشتر در فعالیت‌ های فیزیکی و حرکتی ساخته شده است.

نقش لگن در حرکت و تعادل

لگن نقش اساسی در حرکت بدن دارد، زیرا مرکز ثقل بدن در آن قرار دارد و از آنجایی که اتصال بین ستون فقرات و اندام‌ های تحتانی برقرار است، هر گونه حرکت در پاها یا تنه ابتدا از لگن شروع می‌ شود.

مفصل ران، که از نوع گوی و کاسه‌ ای است، اجازه می‌ دهد که حرکت‌ های متنوعی مانند خم شدن، چرخش، کشش و جهش در طول روز انجام شود.

این مفصل حرکت‌ های گسترده‌ ای را برای اندام تحتانی فراهم می‌ آورد و در نتیجه عملکرد مطلوب لگن برای حرکت طبیعی بدن ضروری است.

لگن نقش حیاتی در حفظ تعادل بدن ایفا می‌ کند.

هنگامی که فرد در حال ایستادن است، وزن بدن از طریق لگن به پاها منتقل می‌ شود.

این فرآیند به طور مؤثر موجب می‌ شود که بدن در حال ایستادن یا راه رفتن بتواند بدون افتادن یا از دست دادن تعادل، به درستی حرکت کند.

ماهیچه‌ های عمیق لگن، به ویژه عضلات کف لگن، از دیگر ساختارهای مهم برای پایداری و تعادل هستند.

این عضلات به حفظ موقعیت لگن و کنترل حرکت‌ های بدن کمک می‌ کنند و به جلوگیری از مشکلاتی مانند افتادگی یا درد در ناحیه پایین کمر و لگن کمک می‌ کنند.

شایع‌ترین مشکلات لگنی