آنالیز ساختار بدن برای زانوی پرانتزی و زانوی ضربدری

بدن انسان طراحی پیچیده ای دارد. تمامی مفاصل و ساختارهای آن ها به گونه ای طراحی شده است که حداقل فشار به بدن وارد گردد . هر گونه تغییر در راستای مفاصل ، عضلات ، مفاصل و ساختارهای آن ممکنست باعث تغییر در راستای طبیعی بدن گردد (شکل 1) . از آن جمله مواردی مانند صافی کف پا ، قوز یا کیفوز پشتی ، سر به جلو ، افزایش یا کاهش قوس کمری و غیره را می توان نام برد . آنالیز قامتی یا آنالیز ساختار بدن روش درمانی می باشد که در کلینیک فیزیوتراپی تخصصی پرسپولیس و زیر نظر دکتر کامران عزتی انجام می شود که یکی از به روز ترین روش های اندازه گیری و بررسی دقیق انحرافات در بدن بیماران را شناسایی کرده و درمان می نماید .

شکل 1: راستای طبیعی بدن نسبت به خط جاذبه

شاید اصطلاح زانوی ضربدری و زانوی پرانتزی را شنیده باشید . مفصل زانو از دو استخوان اصلی ران و درشت نی یا تیبیا تشکیل شده است که در حالت طبیعی استخوان ران روی استخوان تیبیا با حداکثر 5 درجه به سمت خارج قرار می گیرد . در صورتیکه این زاویه در سمت بیرون کاهش و در سمت داخل افزایش یابد ، زانوی ضربدری یا knock Knees و در صورتیکه زاویه خارجی افزایش و زاویه داخلی کاهش یابد زانوی پرانتزی یا bow legs  اطلاق می گردد (شکل 2) . این تغییر شکل ها باعث بد شکلی پا و زانو ، کوتاهی قد و در صورت ماندگار شدن ایجاد درد های عضلانی اسکلتی و آرتروز زانو می گردند .

شکل 2: الف) زانوی طبیعی ب) زانوی ضربدری ج) زانوی پرانتزی

نکته ی جالب اینجاست که وضعیت زانوی انسان در طی مراحل رشد تغییر می کند . درکودکی و ابتدای سن راه رفتن زانو حالت پرانتزی دارد چون  مرکز ثقل بدن بالا قرار می گیرد ، زانوها کمی خم می شوند . این حالت تا 18 ماهگی ادامه دارد . بعد از آن تا سن 3 سالگی زانوی کودک ممکن است به حالت ضربدری درآید . و در نهایت در سن 6تا 7 سالگی زانوی راستای نرمال خود را پیدا می کند . بنابراین

معاینات و ارزیابی مربوط به انحرافات زانو بعد از 6سالگی صورت می گیرد .

به منظور ارزیابی انحرافات زانو فرد باید با زانوی صاف بایستد . در صورتیکه مچ پا به هم برخورد کنند ولی زانو بیش از 2بند انگشت ازهم فاصله داشته باشند فرد ممکنست مبتلا به زانوی پرانتزی باشد .برعکس ، در صورتی که زانوها بهم برخورد کنند ولی پاها ازهم دور باشند ، زانوی ضربدری نام دارد .

وقوع زانوی ضربدری در خانم ها شایع تر است .

دلایل ایجاد انحرافات (زانوی پرانتزی و زانوی ضربدری) در زانو :

1_آسیب های حرکتی و ورزشی

2_آرتریت ها

3_چاقی

4_کمبود ویتامین دی و کلسیم

5_انجام ورزش در وضعیت های نادرست

6_عدم راه رفتن صحیح

7- قرار گیری در وضعیت های نامناسب بصورت طولانی مدت

نحوه ی اندازه گیری انحرافات زانو با دستگاه آنالیز ساختاربدن

با دستگاه آنالیز ساختاربدن می توان زوایای زانو را با دقت اندازه گیری  کرد . برای این کار از مارکرهای چسبان روی ران (تروکانتر بزرگ) ، روی زانو ) (وسط کشکک ، توبروزیته تیبیا ، وسط ستیغ تبیا ، بین انگشت دوم و سوم ) استفاده  می شود . این مارکرها به صورت دوطرفه روی بدن انسان قرار می گیرد .

سرفرد به حالت ایستاده صاف پشت به صفحه ی تاریک و رو به دوربین لیزری قرار می گیرد و بعد با استفاده از نرم افزار آنالیز ساختار بدن عدد های کمی مربوط به به زوایای زانو ثبت می گردد . بر اساس این اعداد و تفسیر نهایی می توان درمان و ورزش مناسب برای افراد مبتلا  به زانوی پرانتزی و یا ضربدری طراحی شود . (شکل 3)

شکل 3

عادت هایی که  باعث بدترشدن زانوی پرانتزی می گردد:

1_نشستن و چسباندن مچ پا به هم (شکل4)

شکل 4 : نشستن در جهت ایجاد و افزایش زانوی پرانتزی

2_خوابیدن و گذاشتن بالشتک بین زانوها (شکل5)

شکل 5: به پهلو خوابیدن و گذاشتن بالشتک بین زانو ها (ایجاد و افزایش زانوی پرانتزی)

3_ایستادن طولانی مدت روی یک پا و یا دو پا (شکل 6)

شکل 6 : ایستادن نامناسب در جهت افزایش زانوی پرانتزی

4_پوشیدن کفش نامناسب

5_ورزش هایی که باعث عدم تعادل در عضلات خارج وداخل زانو می گردند

6_آرتروز و ساییدگی مفاصل زانو در داخل

روش های درمانی برای انحرافات زانو

غیر از روش های جراحی مانند استیوتومی ران یا تیبیا که در شرایط خاصی برای افراد مبتلا انجام می شوند ، روش اصلی درمان انحراف زانو غیر جراحی و استفاده از تمرینات ورزشی و تصحیحی ، بیوفیدبک تراپی و کفش مناسب می باشد .

چند تمرین برای بهبود زانوی پرانتزی : شکل 7، 8، 9

شکل 7: فشار زانوی بالایی روی زانوی پایینی

شکل 8: در حالت ایستاده نزدیک کردن زانو ها بهم و دور کردن مچ پا از هم

شکل 9: چرخش به خارج ساق در حالت خوابیده

چند تمرین برای بهبود زانوی ضربدری شکل 10، 11، 12

شکل 10: نشستن به حالت چهار زانو

شکل11 : ایستادن و چرخش به خارج ران

شکل 12: چرخش به داخل ساق در حالت خوابیده