نحوه تشخیص و نشانه های خارپاشنه

خارپاشنه چیست؟

خار پاشنه یک برآمدگی استخوانی است که در پایین پاشنه ایجاد می شود و معمولاً به دلیل التهاب طولانی مدت در ناحیه ای که تاندون آشیل یا فاسیای کف پا به استخوان های موجود در پاشنه وصل می شود، و در نهایت ایجاد می شود.

این حالت بیشتر در اثر فشار زیاد روی این نواحی ایجاد می شود، به خصوص در افرادی که فعالیت های ورزشی سنگین انجام می دهند یا به مدت طولانی می ایستند یا راه می روند.

در نتیجه التهاب مزمن، استخوان به شکل برآمدگی شروع به رشد می کند که به آن خار پاشنه می گویند.

این برآمدگی ممکن است دردناک باشد و معمولاً در صبح و هنگام شروع راه رفتن پس از استراحت بدتر می شود.

علائم خار پاشنه می تواند شامل درد در ناحیه پاشنه پا باشد، به خصوص هنگام بلند شدن یا بعد از نشستن طولانی مدت.

برخی از افراد ممکن است هیچ دردی را احساس نکنند و تنها برجستگی استخوانی را در تصاویر رادیولوژی ببینند.

درمان خار پاشنه معمولاً شامل استراحت، کفش های حمایتی یا کفی مخصوص، فیزیوتراپی و در موارد شدیدتر، تزریق استروئید یا حتی جراحی است.

هدف از درمان کاهش التهاب و تسکین درد است تا بیمار بتواند به راحتی به فعالیت های روزانه خود ادامه دهد.

نحوه تشخیص خارپاشنه

تشخیص خار پاشنه معمولاً با توجه به علائم بالینی و سابقه پزشکی بیمار انجام می شود.

بیمار معمولاً از درد شدید در ناحیه پاشنه شکایت می کند، به خصوص هنگام شروع حرکت پس از استراحت طولانی یا هنگام برخاستن از خواب.

این درد معمولا در جلوی پاشنه پا احساس می شود و ممکن است با ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت بدتر شود.

پزشک می تواند با بررسی علائم و پرسیدن سوالاتی در مورد فعالیت های روزانه و نوع کفش مورد استفاده به تشخیص اولیه نزدیک شود.

بسیاری از بیماران نیز درد شدید یا سنگینی در پاشنه پا را گزارش می کنند.

برای تایید تشخیص و بررسی دقیق تر وضعیت، پزشک ممکن است تصویربرداری پزشکی مانند رادیوگرافی (اشعه ایکس) را درخواست کند.

در عکس رادیوگرافی یک برآمدگی استخوانی (خار پاشنه) در قسمت پایینی استخوان پاشنه را مشاهده می کنید.

این برآمدگی معمولاً به عنوان یک خار استخوانی مشخص می شود که در ناحیه ای که تاندون فاشیای پلانتار به استخوان پاشنه می پیوندد دیده می شود.

اشعه ایکس به پزشک کمک می کند اندازه و موقعیت خار پاشنه پا را بررسی کند و سایر مشکلات استخوانی یا مفصلی مانند شکستگی یا آسیب مفصل را رد کند.

در برخی موارد که تشخیص قطعی نیاز به بررسی بیشتر دارد، پزشک ممکن است از سونوگرافی یا MRI برای بررسی التهاب در بافت نرم مانند تاندون ها یا فاسیا استفاده کند.

این روش ها به تشخیص مشکلاتی مانند فاشیای کف پا مزمن که اغلب علت خار پاشنه است، کمک می کند.

در حالی که رادیوگرافی به تشخیص تغییرات استخوانی کمک می کند، سونوگرافی و MRI اطلاعات دقیق تری در مورد وضعیت بافت های نرم و التهاب موجود ارائه می دهند.

با استفاده از این روش ها، پزشک می تواند بهترین برنامه درمانی را برای بیمار تجویز کند.

معاینه بالینی برای تشخیص خارپاشنه

متخصص ابتدا محل درد را معاینه فیزیکی می‌کند و دامنه حرکتی پا و وضعیت قرارگیری آن هنگام راه رفتن یا ایستادن را مورد ارزیابی قرار می دهد.

مثلا ممکن است از شما بخواهد روی یک پا بایستید یا یک پیاده روی کوتاه در مطب داشته باشید یا با انجام تمریناتی کشش فاشیای کف پای شمارا بررسی کند.

شکل 1: خار پاشنه بزرگ و خنجری

ایکس ری تشخیص خارپاشنه

اگر فرد علائم خار پاشنه را داشته باشد، برای تشخیص نهایی از تصویر برداری اشعه ایکس استفاده می‌شود.

تصویربرداری با اشعه ایکس یکی از رایج‌ترین تست‌هایی است که در تشخیص این عارضه کمک می‌کند و تکه استخوانی را که از پاشنه پا بیرون زده شده، نشان می‌دهد.

تظاهرات و تفسیر بالینی خار پاشنه از نظر نوع خار، بزرگی اندازه آن، میزان و جهت حرکت خار تشکیل شده، محل ایجاد خار، تعداد خار های ایجاد شده در پا متفاوت است.

شکل 2: خار پاشنه تازه تشکیل شده با درد حاد بیمار در کف پا

 

شکل 3: خار پاشنه مزمن و دو قله ای

نشانه ها تشخیص خارپاشنه

• درد در قدم اول صبح هنگام بیرون آمدن از تخت (First step pain): تمامی بیماران خار پاشنه در قدم اول صبح، درد و خشکی شدید دارند. لنگیدن، بد راه رفتن و انداختن روی پای مقابل از نشانه های رایج در اول صبح می باشد.
• التهاب و تورم پاشنه: حین معاینه بهتر است کف هر دو پا مشاهده گردد. در صورت وجود تورم میزان آن نیز مهم می باشد و باید ثبت شود.
• درد هنگام ایستادن و راه رفتن و دویدن: وزن اندازی روی پاشنه و اعمال کشش روی فاشیای کوتاه شده، باعث افزایش درد و ناتوانی بیمار مبتلا به خار پاشنه می شود.
• درد تیز و تیرکشنده مثل فرورفتن چاقو درپاشنه پا : ماهیت درد خار پاشنه تیز و مانند فرو رفتن چاقو است. دردی که با استمرار در استفاده از دارو های مسکن و عدم درمان مناسب، مانند چاقویی بافت کف پا را بیشتر پاره کرده و خار نیز بیشتر رشد می کند.

درمان خارپاشنه

درمان خار پاشنه معمولاً با روش‌های غیرجراحی شروع می‌شود، زیرا اکثر بیماران می‌توانند با درمان‌های ساده بهبود یابند.

یکی از مهم ترین روش های درمانی استفاده از کفش های حمایتی و کفی های طبی است که فشار وارده به پاشنه پا را کاهش داده و وضعیت پای فرد را اصلاح می کند.

کفش هایی با پاشنه نرم و ساپورت قوس مناسب می توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.

همچنین، یخ زدن و استراحت برای کاهش التهاب در ناحیه پاشنه پا مفید است.

در برخی موارد، پزشک ممکن است فیزیوتراپی شامل تمرینات کششی برای فاسیای کف پا و عضلات ساق پا را تجویز کند.

این تمرینات می تواند به کاهش فشار روی پاشنه و تسکین درد کمک کند.

اگر علائم درد و التهاب با درمان‌های غیرجراحی بهبود نیافت، پزشک ممکن است از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) برای کاهش التهاب و تسکین درد استفاده کند.

در برخی موارد، تزریق کورتیکواستروئید در ناحیه پاشنه پا برای کاهش التهاب و درد موثر است.

این تزریق ها معمولاً زمانی استفاده می شوند که سایر درمان ها با شکست مواجه شده باشند.

علاوه بر این، برخی از بیماران ممکن است از کفی های مخصوص یا تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) برای تسریع روند بهبود و کاهش التهاب استفاده کنند.

اگر درمان‌های غیرجراحی با شکست مواجه شوند و درد مزمن یا محدودیت‌های حرکتی باقی بماند، ممکن است در موارد نادر جراحی مورد نیاز باشد.

جراحی معمولا زمانی انجام می شود که درمان های غیرجراحی با شکست مواجه شده باشند.

این نوع جراحی ها معمولا به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می شوند و معمولاً برای بازگرداندن عملکرد طبیعی پا به یک دوره نقاهت و فیزیوتراپی نیاز دارند.