دررفتگی مادرزادی مفصل ران

دیسپلازی مفصل ران یک ناهنجاری در ناحیه مفصل ران است که به طورعامیانه به آن دررفتگی مادرزادی مفصل ران می گویند.

شکل 1: در رفتگی مفصل ران

تعریف بیماری دررفتگی مادرزادی مفصل ران

این بیماری یک عارضه اسکلتی مادرزادی است که در آن سر استخوان ران به صورت یک و یا  دو طرفه نوزادان دررفتگی یا نیمه دررفتگی دارد و به درستی در جای خود قرار نمی‌گیرد.

این بیماری به دو گروه تقسیم می شود.

• نوع اول: در این نوع که ارثی است دررفتگی در دوران جنینی اتفاق افتاده به طوری که بعد از تولد علائم واضح و مشخص بالینی و رادیوگرافی وجود دارد.
• نوع دوم: در نوع دوم نوزاد با استعداد دررفتگی بدنیا می آید و بنابراین ممکن است از همان ابتدا علائمی را نشان ندهد.

دلایل بروز این عارضه چیست؟

• وجود زمینه های خانوادگی و ارثی
• کم و یا زیاد بودن مایع رحمی
• گرفتگی و اسپاسم عضلات شکمی مادر به خصوص در زایمان های اول
• کودکانی که از پا به دنیا می آیند(زایمان بریچ)
•  قنداق کردن نوزاد
• برعکس کردن نوزاد در اتاق زایمان جهت تنفس بهتر
• چندنوزادی و ازدحام در رحم

شکل 2: مفصل طبیعی و مفصل دچار نیمه در رفتگی از چپ به راست

 

معاینه نوزادان چقدر اهمیت دارد؟

همانطورکه چک کردن قد و وزن کودکان اهمیت دارد معاینه مفصل لگن هم ضروری است.

پزشکان معتقد هستند نوزادان حداقل دو بار باید تحت معاینه لگن قرار بگیرند، یک بار هنگام تولد و بار دوم در دو ماهگی.

علائم دررفتگی مادرزادی مفصل ران چیست؟

تفاوت طول پاها، چین های پوستی ناهموار روی ران یا باسن کودک، محدود بودن حرکات یک پای کودک، شنیدن صدای تیک مانند درطول معاینه، کشیدن یک پا در هنگام چهاردست و پا راه رفتن و لنگ زدن و راه رفتن روی انگشتان در کودکان بزرگتر از علائم این عارضه هستند.

در رفتگی مادرزادی مفصل ران 3 درجه مختلف دارد که در هر یک از آن ها قسمتی از استخوان در رفته یا بیرون قرار گرفته است.

در بعضی از کودکان سر استخوان به طور کامل از حفره استابولوم بیرون قرار گرفته است.

در بعضی موارد سراستخوان در داخل حفره استابولوم است اما در وضعیتی است که هر لحظه امکان خارج شدن از محل اصلی خود را دارد.

برخی از کودکان در سال های اولیه تولد خود مشکلی ندارند اما در سال های بعد دررفتگی مادرزادی لگن ظهور پیدا می کند.

درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران

دررفتگی مادرزادی مفصل ران (Developmental Dysplasia of the Hip – DDH) اختلالی است که در آن مفصل ران به درستی در حفره خود قرار نمی گیرد و این موضوع می تواند از نوزادی تا بزرگسالی ادامه یابد.

درمان این اختلال به شدت دررفتگی و سن کودک بستگی دارد.

در نوزادان و کودکان خردسال، هدف از درمان اصلاح موقعیت مفصل ران و جلوگیری از مشکلات طولانی مدت در رشد آن است.

یکی از روش های اصلی درمان در این سن استفاده از پوزیشنرهای مخصوص (مانند پفک هارنس یا پوزیشنرهای قابل تنظیم) است که بدون جراحی مفصل ران را در وضعیت صحیح خود نگه می دارد.

این دستگاه ها معمولا برای نوزادانی که کمتر از شش ماه سن دارند تجویز می شود و به تدریج مفصل ران را در جای خود قرار می دهند.

این روش معمولاً نتایج خوبی در اصلاح وضعیت مفصل ران دارد و بدون نیاز به جراحی قابل درمان است.

اگر درمان غیرجراحی برای اصلاح دررفتگی مادرزادی مفصل ران در سن شش ماهگی یا در موارد شدیدتر موثر نباشد، نیاز به جراحی است.

برای کودکانی که به سن یک سالگی می رسند و مشکل هنوز حل نشده است، جراحی ممکن است شامل جراحی مفصل (بازسازی مفصل) یا جراحی تجدید نظر شود.

در جراحی مفصل ران با دقت بیشتری در حفره خود قرار می گیرد و در صورت لزوم استخوان و بافت های اطراف آن نیز ترمیم می شوند.

پس از جراحی معمولاً لازم است کودک را در یک آتل یا گچ قرار دهید تا مفصل ران در وضعیت صحیح خود قرار گیرد و از حرکت بیش از حد جلوگیری شود.

در درمان‌های طولانی‌مدت برای کودکان بزرگتر یا بزرگسالان، هدف جلوگیری از مشکلات بعدی لگن است.

در این افراد درمان های فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف مفصل و بهبود حرکت آن ممکن است مفید باشد.

در برخی موارد، زمانی که مشکلات مفصلی شدید است یا منجر به آرتروز شده است، جراحی تعویض مفصل ران لازم است.

این جراحی برای کاهش درد و بهبود حرکت مفصل در بزرگسالان مبتلا به DDH انجام می شود.

درمان های اولیه و مناسب می تواند به فرد کمک کند تا از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری کند و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.

زمان درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران

درمان در مراحل اولیه باعث خواهد شد مفصل ران در محل درست خود قرار بگیرد و با روند رشد طبیعی کودک نحوه جای گیری ثابت شود.

درمان در 6 ماه اول زندگی شامل جا انداختن و افزایش تعداد پوشک ها و در موارد با احتمال ناپایداری بیشتر، استفاده از اسپلینت است.

درمان بعد از 6 ماهگی استفاده از کشش پوستی به مدت 2 هفته برای جا انداختن است. در سنین بالاتر عوارض و عدم موفقیت جراحی بیشتر است.

شکل 3: اسپلینت برای در رفتگی ران

 

درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران با فیزیوتراپی

متخصص فیزیوتراپی از روش های درمانی متفاوتی مثل الکتروتراپی، لیزردرمانی، کمپرس سرد وگرم برای کاهش درد و تورم و تحریک عضلات برای درمان این عارضه استفاده میکند.

همچنین به کمک حرکات کششی و تمریناتی برای تقویت عضلات اطراف مفصل ران باعث بهبودی و افزایش انعطاف‌پذیری مفصل آسیب دیده می‌شود.

آموزش درست نگه داشتن مفصل ران در وضعیت قورباغه، انجام تمرینات تقویتی چرخش به خارج و خم شدن ران و تجویز اسپلینت یا ارتز مناسب بسیار مهم می باشد.

عوارض دررفتگی مادرزادی مفصل ران

دررفتگی مادرزادی مفصل ران (DDH) می تواند عوارض و مشکلات طولانی مدت جدی ایجاد کند، به خصوص اگر درمان به موقع انجام نشود یا به تأخیر بیفتد.

یکی از مهمترین عوارض جانبی آن آرتریت زودرس لگن است.

اگر مفصل ران به درستی در حفره خود قرار نگیرد، فشار زیادی به بافت های مفصلی مانند غضروف وارد می شود که می تواند به تدریج غضروف را از بین ببرد و باعث آرتروز شود.

این مشکل می تواند منجر به درد مزمن، کاهش دامنه حرکتی مفاصل و محدودیت در فعالیت های روزانه در دهه های بعدی زندگی فرد، به ویژه در میانسالی و بالاتر شود.

یکی دیگر از عوارض احتمالی دررفتگی مادرزادی مفصل ران کاهش تحرک و ناتوانی در انجام فعالیت های بدنی است.

با گذشت زمان، اگر درمان نشود، مشکلات حرکتی می تواند بدتر شود و مفصل ران می تواند به طور غیر طبیعی تغییر شکل دهد.

این ممکن است فعالیت های عادی مانند راه رفتن، دویدن یا حتی نشستن را محدود کند.

در بسیاری از موارد، مشکلات حرکتی می تواند فرد را مجبور به استفاده از وسایل کمک حرکتی مانند عصا یا واکر کند و بر کیفیت زندگی و استقلال فرد تأثیر منفی بگذارد.

اگر دیر درمان نشود یا دیر تشخیص داده شود، سایر اختلالات اسکلتی نیز ممکن است در نتیجه دررفتگی مادرزادی مفصل ران رخ دهد.

به عنوان مثال، ناهماهنگی مفصل می تواند منجر به مشکلاتی در سایر مفاصل مانند زانو، پشت یا مچ پا شود، زیرا این مفاصل مجبور هستند فشارهای غیرعادی وارد شده به مفصل ران را جبران کنند.

این مشکلات می تواند منجر به درد مزمن در سایر مفاصل شود و حتی باعث آسیب ثانویه به ساختار استخوان و عضله شود.

بنابراین درمان زودهنگام و اصلاح موقعیت مفصل ران می تواند از بروز این عوارض جلوگیری کرده و پیشرفت مشکل را کند کند.

تشخیص دررفتگی مادرزادی مفصل ران 

دررفتگی مادرزادی لگن (DDH) معمولاً از طریق معاینه بالینی نوزاد یا کودک تشخیص داده می شود.

در معاینه اولیه، پزشک ممکن است از تست های خاصی مانند تست Ortolani و Barlow برای ارزیابی وضعیت مفصل ران استفاده کند.

در آزمایش اورتولانی، پزشک سعی می کند مفصل ران را به آرامی به جای خود برگرداند و اگر مفصل از جای خود خارج شد صدای «کلیک» شنیده می شود.

در تست بارلو، پزشک اقدام به دررفتگی مفصل ران می کند و در صورت وجود دررفتگی، حرکت غیر طبیعی مفصل قابل مشاهده است.

این آزمایشات معمولاً در روزهای اول زندگی نوزاد برای تشخیص هرگونه اختلال مفصل ران انجام می شود.

همچنین ممکن است پزشک به علائمی مانند کوتاهی یک پا، عدم تقارن در چین های کشاله ران یا محدودیت در حرکات ران توجه کند.

برای تایید تشخیص و ارزیابی شدت دررفتگی مفصل ران، تصویربرداری پزشکی به ویژه سونوگرافی و رادیوگرافی انجام می شود.

در نوزادان و کودکان خردسالی که استخوان هایشان هنوز به طور کامل تشکیل نشده است، سونوگرافی بهترین گزینه برای بررسی وضعیت مفصل ران است.

این روش می تواند تغییرات غیر طبیعی در موقعیت مفصل ران را تشخیص دهد.

در کودکانی که بیش از شش ماه سن دارند و استخوان ران آنها تشکیل شده است، معمولا عکسبرداری با اشعه ایکس انجام می شود.

تصاویر رادیولوژی می تواند هرگونه ناهنجاری در ساختار استخوانی مفصل ران را نشان دهد و به پزشک کمک کند تا شدت دررفتگی و نیاز به درمان های خاص را تعیین کند.

هزینه درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران 

هزینه درمان در رفتگی مفصل ران، بسته به حاد بودن مشکل، سن، روش درمان، تجربه و تخصص پزشک متفاوت می باشد.

شما میتوانید با مراجعه به کلینیک پرسپولیس و انجام معاینات لازم توسط دکتر کامران عزتی دانشیار و دکترای تخصصی فیزیوتراپی از تعداد جلسات درمان و هزینه های مربوطه اطلاعات کافی را بدست آورید.