شانه یخ زده یا Frozen Shoulder (شانه منجمد)که با نام کپسولیت چسبنده شناخته می شود عمدتاُ با خشکی،درد و از دست دادن دامنه حرکتی شانه ظاهر می شود.
شانه منجمد در واقع همان التهاب مفصل است که تمامی مفصل شانه را درگیر کرده و در نتیجه حرکات فعال و غیرفعال را محدود می کند.
معمولا علائم این بیماری با گذر زمان ابتدا بدتر شده و بعد به مرور بهبود می یابد اما ممکن است بهبودی کامل تا 3 سال زمان ببرد.(فیزیوتراپی اولین درمان توصیه شده برای شانه یخ زده است)
در این بیماری کپسول مفصل شانه که به طور طبیعی نرم و انعطاف پذیر است، ضخیم و چسبناک می شود که به طور قابل توجهی دامنه حرکتی شانه را کاهش می دهد و باعث ایجاد درد می شود.
شکل1: شانه یخ زده و شانه سالم
انواع شانه یخ زده یا Frozen Shoulder
معمولا شانه یخ زده به دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم می شود.
در گروه اولیه علتی برای ضایعه نمی توان پیدا کرد اما در گروه ثانویه معمولا شانه یخ زده بدنبال دیابت، ضربه های شانه، جراحی ها، بیماری های قلبی-ریوی، سکته های مغزی (یا فلج نیمی از بدن)، بیماری های تیروئید و ضایعات بافت نرم می باشد.
شانه یخ زده اولیه
این نوع شانه یخ زده بدون هیچ دلیل پزشکی خاص یا آسیب خاصی به شانه رخ می دهد.
علت دقیق این نوع هنوز به طور کامل شناخته نشده است و بنابراین ایدیوپاتیک یا خود به خود نامیده می شود.
البته در بعضی افراد ممکن است سابقه دیابت و مشکلات هورمونی وجود داشته باشد.
التهاب در کپسول مفصلی شانه موجب محدودیت دامنه حرکتی می شود.
موارد خطر شانه یخ زده اولیه را در ادامه عنوان می کنیم.
- افراد بین 40 تا 60 سال
- زنان بیشتر در معرض این بیماری اند
- افراد دارای دیابت
شانه یخ زده ثانویه
شانه منجمد ثانویه ناشی از یک مشکل یا بیماری خاص یا آسیب قبلی به شانه است، در این نوع، یک عامل یا بیماری زمینه ای باعث التهاب در مفصل شانه می شود.
علل شایع شامل آسیب های ورزشی، جراحی شانه، بیماری های سیستمیک و مشکلات عصبی است.
در ادامه برخی دیگر از علل شایع ابتلا به شانه یخ زده را عنوان می کنیم.
- دیابت
- بیماری قلبی
- آرتریت روماتوئید
- سکته مغزی یا بیماری عصبی
- جراحی شانه
- حرکت نداد شانه برای طولانی مدت
مراحل شانه منجمد
شروع ضایعه معمولا بی سر و صدا و تدریجی است.بعضی از مولفین 3 مرحله برای این ضایعه مطرح می کنند.
مرحله یخ زدگی
در این حالت فرد با حرکت دادن مفصل شانه به درد دچار می شود و در برخی موارد این درد بسیار شدید است.(10 تا 36 هفته)
درد ممکن است در طول روز و به خصوص در شب تشدید شود.
حرکت شانه به شدت محدود است و حتی حرکات ساده مانند بلند کردن بازو یا چرخش شانه می تواند باعث درد شدید شود.
معمولاً افراد در این مرحله نمی توانند شانه خود را به طور کامل حرکت دهند.
گاهی نیز این درد به گردن، بازو و حتی سایر نقاط بدن سرایت می کند.
مرحله ی سفتی
مرحله ای است که درد کم می شود اما سفتی مفصل زیاد شده لذا محدودیت بیشتری در حرکات مفصل ایجاد شده و اغلب اوقات فرد در انجام دادن کارهای روزمره خود دچار مشکل می شود. (4 تا 12 ماه)
در این مرحله به طور کلی درد کاهش می یابد، اما محدودیت حرکت شانه شدیدتر می شود.
شانه بسیار سفت می شود و دامنه حرکتی آن کاهش می یابد.
در این مرحله، افراد ممکن است نتوانند بسیاری از فعالیت های روزانه را که نیاز به حرکت شانه دارند، انجام دهند.
سفتی و محدودیت حرکت ممکن است به جایی برسد که فرد نتواند به طور کامل بازو را بالا بیاورد یا به جلو و عقب حرکت دهد.
در این مرحله، افراد ممکن است احساس کنند که شانه آنها کاملاً یخ زده است و حرکت دادن آن بسیار دشوار است.
مرحله بازشدن یخ
مرحله ی بهبودی که حرکات به تدریج برگشت می کنند، هر چقدر طول مرحله اول کوتاهتر باشد زمان مرحله بهبودی نیز کمتر است و بالعکس.(5 ماه تا 2 سال و 2 ماه)
در این مرحله شانه به تدریج بهبود می یابد و دامنه حرکتی آن به تدریج افزایش می یابد.
درد به طور کلی کاهش می یابد و حرکات شانه شروع به بازگشت می کند.
این مرحله ممکن است برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، اما افراد در نهایت می توانند فعالیت های روزانه خود را از سر بگیرند.
سفتی شانه به تدریج از بین می رود و افراد می توانند به تدریج دامنه حرکتی بیشتری به شانه بدهند.
علت های بروز شانه یخ زده
شانه یخ زده بدنبال تاندونیت حاد عضلات چرخاننده شانه پیش می آید.
همچنین،شانه یخ زده در اثر عدم استفاده از شانه و در افرادی که از نظر روحی افسرده هستند، آستانه ی درد پایینی دارند، مضطربند وهمچنین در یک محیط ناآرام، همراه با فشارهای روحی زندگی می کنند به وجود می آید.
حالت های غلط بدنی مانند قوز پشتی و شانه های گرد شده هم از علل این بیماری هستند.
سن و جنسیت
می توان گفت علت ابتلا به شانه منجمد درگیری سیستم سمپاتیک ناحیه ی گردن است.
افراد 40 سال به بالا و بهویژه خانوم ها بیشتردر معرض ابتلا به شانه یخ زده قرار دارند.
دیابت
افرادی که مبتلا به دیابت نوع 1 و نوع 2 هستند بیشتر مستعد مبتلا شدن به شانه یخ زده هستند.
به دلیل مشکلات مربوط به کنترل قند خون و اختلال در سیستم ایمنی، شانه ممکن است دچار التهاب و محدودیت حرکتی در این افراد شود.
آسیب شانه
آسیب های شانه مانند پارگی رباط ها، کشیدگی عضلانی، شکستگی یا ضربه مستقیم به شانه می تواند منجر به یخ زدگی شانه شود.
گاهی اوقات ناتوانی در حرکت دادن شانه به دلیل آسیب می تواند باعث التهاب و سفتی در مفصل شانه شود.
سکته مغزی و مشکل عصبی
افرادی که سکته مغزی را تجربه کرده اند یا بیماری های عصبی مانند پارکینسون دارند ممکن است به دلیل کاهش حرکت شانه دچار یخ زدگی شانه شوند.
عدم تحرک شانه یا محدودیت حرکت به دلیل مشکلات عصبی می تواند باعث التهاب و سفتی مفصل شانه شود.
اختلال غدد درون ریز
بیماری هایی مانند پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید می توانند خطر یخ زدگی شانه را افزایش دهند.
این اختلالات هورمونی ممکن است بر روند بهبودی مفاصل تأثیر بگذارد و احتمال التهاب را افزایش دهد.
نشانه های بالینی
در علائم بالینی، دردی مبهم و عمیق در بالای بازو وجود دارد که با حرکت افزایش یافته و خوابیدن را مختل می کند. بیمار دقیقا نمی تواند مشخص کند که درد و فقدان حرکت از چه زمانی شروع شده است.
در حالت های شدید درد به قسمت پایین بازو، ساعد، دست، ناحیه ی گردن و کتف انتشار می یابد.
غالبا بیمار دارای بدن خمیده و قوز کرده است و اندام درگیر را در چرخش داخلی به صورت محافظتی جهت کاهش درد قرار می دهد.
حرکت نوسانی بازو در طی راه رفتن کاهش یافته و یا از بین رفته است. بیمار به گونه ای پیراهن خود را در می آورد که گویی بازویش درگچ است و ابتدا عضو مبتلا را از لباس در می آورد، در پوشیدن نیز اول آن را در آستین می برد.
شانه ها در یک سطح نیستند و طرف درگیر به دلیل اسپاسم محافظتی عضله ی تراپزیوس فوقانی بالاتر است.
نقاط حساس به لمس نیز وجود دارند. برای جبران حرکات از دست رفته، کتف از ستون فقرات دور شده و به سمت بالا می چرخد.
روش های درمان شانه یخ زده
در درمان بسته به فاز این بیماری از درمان های پزشکی_دارویی_فیزیوتراپی استفاده می شود.
فیزیوتراپی شانه منجمد
یکی از مهم ترین رلاه های درمان شانه یخ زده یا Frozen Shoulder فیزیوتراپی است.
درمان فیزیوتراپی سبب کاهش طول مدت بیماری و کاهش عوارضی مثل چسبندگی کپسول و همینطور کاهش درد طاقت فرسای آن می گردد.
همچنین فیزیوتراپی و تمرین های کششی در تقویت مفصل و بهبود حرکات مفید خواهند بود.
البته برای دیدن نتایج بهتر بهتر است درمان در بهترین مرکز فیزیوتراپی انجام شود.
شاک ویوتراپی
شاک ویوتراپی یک درمان موثر و سریع در درمان بسیاری از بیماری های اسکلتی عضلانی است.
شاک ویو تراپی بدن را وادار به ساخت سلول های بافت جدید در قسمت آسیب دیده میکند.
بهترین مزیت شاک ویو تراپی این است که قبل از بهبودی از تشدید بیماری جلوگیری می کند و درد شانه ناشی از این بیماری را کاهش می دهد.
این درمان برخلاف درمان های تهاجمی مانند جراحی دوره ی نقاهت ندارد.
لیزرتراپی
لیزرتراپی درواقع یک شیوه درمانی با استفاده ازامواج نوری است و با کمک انرژی حاصل از نور درطول چند هفته باعث کاهش التهاب داخل مفصل، برگردادندن دامنه حرکتی و فعالیت بیمار به حالت نرمال خواهد شد.
تکاردرمانی
تکارتراپی استفاده از امواج الکترومغناطیس یا فرکانس بالا است که می تواند به راحتی تا عمیق ترین بافت های بدن نفوذکند.
تکاردرمانی به علت جذب اختصاصی در کپسول مفصلی شانه یک روش درمانی بسیارموثر است برای بیمارانی که با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند.
درمان های دستی
با استفاده از تکنیک های تخصصی که با دست انجام می شود علایم بهبود می یابند و دامنه حرکتی شانه به حالت اولیه خود بازمیگردد.
شکل2: تکنیک موبیلیزیشن کتف وشانه 1
شکل3: تکنیک موبیلیزیشن کتف وشانه 2
تمرین درمانی
تمرین درمانی در شانه یخ زده یکی از راه های درمان این عارضه است و نقش اساسی در کاهش درد وسفتی ناشی از این عارضه دارد.
تمرینات شانه یخ زده با بهبود دامنه حرکتی،مدیریت درد ،افزایش گردش خون و جلوگیری از آتروفی عضلانی کمک قابل توجهی به روند بهبودی می کند.
شکل4: حرکت مقاومتی بازکردن شانه
شکل 5: حرکت چرخش به داخل شانه
تشخیص بیماری شانه یخ زده
شانه یخ زده معمولاً توسط پزشک از طریق تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود.
در این فرآیند پزشک علائم و وضعیت حرکت شانه را بررسی می کند و در صورت لزوم از برخی آزمایش های تشخیصی مانند تصویربرداری یا آزمایش خون استفاده می کند.
در ادامه مراحل تشخیص این بیماری را توضیح می دهیم.
بررسی تاریخچه پزشکی
پزشک ابتدا از بیمار در مورد علائم، سابقه پزشکی و بیماری های زمینه ای سوال می کند.
اطلاعاتی مانند:
- زمان شروع درد شانه
- شدت و محل درد
- سابقه آسیب یا جراحی در ناحیه شانه
- وجود بیماری های زمینه ای مانند دیابت، آرتریت روماتوئید یا مشکلات هورمونی
معاینه فیزیکی
برای معاینه فیزیکی پزشک برای بررسی دامنه حرکتی و میزان درد شانه بیمار را حرکت می دهد.
این معاینه شامل موارد زیر است.
پزشک دامنه حرکتی شانه را در جهات مختلف بررسی می کند، مانند:
- بالا بردن بازو
- چرخاندن بازو
- حرکت به پهلو
در شانه منجمد این حرکات معمولاً با درد و محدودیت شدید همراه است.
پزشک با اعمال فشار یا حرکت دادن شانه، سعی می کند تشخیص دهد که آیا درد مفصل شانه ناشی از التهاب است یا سایر ساختارهای بدن.
تصویربرداری
برای تایید تشخیص و رد سایر مشکلات مفصلی، پزشک ممکن است از روش های تصویربرداری استفاده کند.
این آزمایشات به پزشک کمک می کند تا مشکلات دیگری مانند آرتریت، آسیب رباط یا پارگی را شناسایی کند.
رادیوگرافی معمولاً برای بررسی مشکلات استخوانی مانند آرتریت یا شکستگی استفاده می شود.
اشعه ایکس معمولاً تغییرات خاصی مربوط به شانه یخ زده را نشان نمی دهد، اما برای رد سایر مشکلات مفصل شانه مفید است.
تصویربرداری با امواج صوتی می تواند برای بررسی آسیب های نرم مانند پارگی تاندون یا التهاب در بافت های نرم شانه استفاده شود.
MRI برای مشاهده دقیق‌تر کپسول مفصل شانه و بررسی التهاب در بافت‌های نرم مفصل شانه استفاده می‌شود.
این روش به پزشک کمک می کند تا مشکلاتی مانند پارگی یا التهاب تاندون ها را رد یا تایید کند.
آزمایش خون
در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی بیماری های زمینه ای مانند آرتریت روماتوئید یا بیماری های التهابی تجویز کند.
این آزمایش ها برای رد بیماری های خود ایمنی یا التهابی که ممکن است باعث یخ زدگی شانه شوند مفید است.
سوالات متداول
در ادامه سوالات متداول بیماری شانه یخ زده را بررسی می کنیم.
برای درمان شانه یخ زده چندجلسه فیزیوتراپی لازم است؟
بیماری شانه یخ زده یک بیماری طولانی است ، با توجه به میزان درگیری بیمار و یخ زدگی شانه تعداد جلسات فیزیوتراپی برای هرکس متفاوت است و البته پاسخ به درمان در هر فرد با فرد دیگر فرق دارد.
هزینه فیزیوتراپی شانه چگونه محاسبه می شود؟
هزینه فیزیوتراپی برای درمان شانه یخ زده شامل هزینه های فیزیوتراپی معمولی و هزینه انجام درمان های دستی، لیزردرمانی، شاک ویوتراپی،تکارتراپی ،تمرین درمانی هرکدوم به صورت مجزا طبق تعرفه درمانی محاسبه می شود.
