اسکولیوزیس (انحراف جانبی)

اسکولیوزیس چیست؟

زمانی که انحرافی غیر طبیعی در ستون فقرات افراد رخ می دهند از عنوان اسکولیوزیس استفاده می کنند.

این انحراف در هر قسمت از ستون فقرات ممکن است رخ دهد اما بیشترین میزان آن در قسمت بالای ستون فقرات و کمر فرد اتفاق می افتد‌.

افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند انحنای C و یا S شکل داشته و در زمان کودکی افراد و یا در اوایل سنین نوجوانی این عارضه بیشتر مشاهده میشود و در بانوان بیشتر از آقایان رخ می دهد.

بازه سنی ۱۰ الی ۱۲ سال بیشترین میزان ابتلا به این بیماری است.

بیماری اسکولیوزیس علائم زیادی ندارد اما یکسری از افراد با ابتلا به این عارضه و انحنا در ستون فقرات به یک سمت خم شده و شانه و باسن آنها از حالتی طبیعی خارج می گردد.

در اکثر مواقع بیمار مبتلا به اسکولیوزیس چون پیشرفت زیادی در زمینه این بیماری نداشته پس نیاز به درمان نیز ندارد اما باز هم با توجه به سن فرد بیمار و مقدار انحنا ممکن است پزشک از روش های درمانی چون به کار بردن بریس و انجام فیزیوتراپی استفاده می کند‌.

افراد محدودی هستند که با ابتلا به این بیماری نیاز به جراحی پیدا می کنند.

علائم ناشی از اسکولیوزیس

از جمله علائم ناشی از این بیماری می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• داشتن شانه هایی که ناهموار هستند.
• وجود برجستگی در یک طرف تیغه شانه فرد در مقابل دیگر قسمت ها
• وجود حالت کمری که ناهموار است‌.
• در صورتی که یکی از لگن ها از دیگری بالاتر باشد.
• در صورتی که یک طرف قفسه سینه رو به جلو باشد‌.
• وجود برجستگی در یک طرف کمر فرد در زمان خم شدن
• داشتن تفاوت در طول پاها

علت ایجاد بیماری اسکولیوزیس

علت دقیق این بیماری مشخص نیست ولی عواملی چون عوامل ارثی در بروز این بیماری بسیار اثرگذار است‌.

گاهی اوقات این بیماری در میان اعضای خانواده وجود داشته و امکان ابتلای دیگران نیز به آن وجود دارد.

از جمله دلایلی که باعث ابتلا به این بیماری می‌شوند و زیاد شایع نیستند می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• وجود داشتن شرایط عصبی و عضلانی چون ابتلا به فلج مغزی و یا بروز دیستروفی عضلانی
• وارد شدن آسیب و وجود عفونت در ستون فقرات
• وجود نقص های مادرزادی و تاثیر گذاری روی ستون فقرات
• وجود ناهنجاری در نخاع
• داشتن سابقه جراحی روی دیواره موجود در قفسه سینه در زمان کودکی فرد

عوارض ابتلا به بیماری اسکولیوزیس

معمولا افراد به صورت خفیف به این عارضه مبتلا می‌شوند اما عوارض زیر را ممکن هست در فرد ایجاد کند:

• ایجاد مشکلات تنفسی در فرد، که در صورت شدید بودن اسکولیوزیس، به قفسه سینه فرد فشار وارد شده و نفس کشیدن وی را با مشکل مواجه می کند‌.
• ایجاد مشکلاتی مرتبط با کمردرد که در صورت ابتلا به این بیماری در کودکی در بزرگسالی در افراد رخ می دهد مخصوصا در مواقعی که میزان انحنای غیر طبیعی افزایش یافته و درمانی صورت نگرفته است.
• ایجاد تغییراتی در ظاهر فرد، به صورتی که با ایجاد انحنا در ستون فقرات، ناهمواری در قسمت باسن، شانه های فرد رخ داده و دنده ها بیرون زده و کمر دچار جابجایی می گردد.

عواملی که ریسک ابتلا به اسکولیوزیس را بالا می برد

از جمله عواملی که احتمال ایجاد بیماری اسکولیوزیس را بالا می برد عبارتند از:

• سن افراد که بیمار در سنین نوجوانی رخ می دهد‌.
• جنسیت افراد که هر دو به یک اندازه مبتلا می‌شوند ولی معمولا دختران بیشتر از پسران در معرض بدتر شدن منحنی ایجاد شده هستند و نیاز به درمان پیدا می کنند.
• داشتن سابقه خانوادگی در ابتلا به این بیماری که با مبتلا بودن یکی از اعضای خانواده به آن ممکن است بقیه نیز به آن مبتلا گردند.
  البته ابتلا در دوران کودکی به سابقه خانوادگی ارتباط پیدا نمی کند.

سطوح در بر گیرنده اسکولیوزیس

این بیماری بیشتر در صفحه کرونال باعث ایجاد انحنا در ستون فقرات می‌شود اما اسکولیوزیس پیچیده تر بوده و سطوح زیر را در بر می گیرد:

• سطح کرونال که صفحه ای عمودی از سر تا پا و به صورت موازی با شانه است و موجب جداسازی بدن به دو قسمت جلو و پشت میشود‌.
• سطح ساژیتال که بدن را به دو نیمه چپ و راست تقسیم می کند.
• سطح محوری که موازی با سطح زمین بوده و در زاویه قائم با سطح ساژیتال و کرونال قرار دارد.

انواع اسکولیوزیس با توجه به انحنا در ستون فقرات

پزشک باتوجه به جهت و محل وجود انحنا به صورت نا هماهنگ در قسمت ستون فقرات، انواع اسکولیوزیس را به قرار زیر معرفی می کند:

• اسکولیوزیس قفسه سینه که در آن انحنا در بخش میانی ستون فقرات که قفسه سینه است وجود دارد و شایع ترین نوع های اسکولیوز است.
• اسکولیوزیس کمر که انحنا در قسمت تحتانی ستون فقرات که کمر است وجود دارد.
• اسکولیوزیس توراکولومبار که انحنا در مهره های موجود در دو بخش قفسه سینه و کمر وجود دارد.
• لووسکولیوز که در این نوع انحنا در ستون فقرات سمت چپ رخ داده و شکل Cرا به وجود آورده است. بیشتر در ستون فقرات کمری این نوع دیده میشود‌.
• دکستروسکولیوز که باعث ایجاد انحنا در ستون فقرات سمت راست شده و شکل C بر عکس را به وجود می آورد.
  این نوع جزو شایع ترین نوع های انحنا به طرفین بوده و موجب درگیری ستون فقرات قفسه سینه می‌شود.
• اسکولیوزیس دو گانه که در آن دارای شکل S بوده و در ستون فقرات کمر رخ می دهد.

تشخیص اسکولیوزیس

از طریق انجام دادن معاینات فیزیکی روی فرد بیمار، انجام تصویر برداری با استفاده از اشعه ایکس، سی تی اسکن، آم آر آی و انجام رادیولوژی ستون فقرات می توان این بیماری را تشخیص داد.

برای مشخص شدن اندازه انحراف و درجه آن روش کاب را به کار می برند.

با انجام رادیوگرافی خلفی-قدامی می توان انحنای کرونری ۱۰ درجه را اندازه گیری نمود‌.

اگر میزان انحنا از ۲۵ و ۳۰ درجه بیشتر باشد فرد مبتلا نیاز به درمان دارد و انحنای بالای ۴۵ درجه بسیار شدید بوده و درمان های تهاجمی نیاز پیدا می کند.

درمان کردن اسکولیوزیس

با توجه به میزان شدت انحنا درمان متفاوت است.

کودکی که دارای انحنای خفیف است نیاز به درمان نداشته ولی باید تحت معاینات منظم قرار گیرد تا با توجه به رشد کودک مشکل وی شدیدتر نشود.

در صورت وجود انحنای متوسط و یا انحنای شدید از بریس طبی و جراحی جهت درمان استفاده می کنند.

به طور کلی روش های درمان این بیماری به قرار زیر است:

استفاده از بریس

چنان چه رشد استخوان ها در کودک متوقف گردیده باشد انحنا پیشرفت نمی کند.

بریس را برای کودکانی که هنوز در حال رشد هستند مورد استفاده قرار می دهند.

رشد کامل در استخوان ها با استفاده از اشعه ایکس مشخص می‌شود.

هرچه میزان انحنا بزرگتر باشد به مرور زمان شدیدتر نیز می‌شود.

بریس را برای بیمارانی که استخوان آنها کامل رشد نکرده است مورد استفاده قرار می دهند.

چنان چه کودکی در حال رشد بوده و انحنای ۲۰ الی ۴۰ درجه داشته باشد با استفاده از بریس می توان از بدتر شدن آن جلوگیری نمود.

با درست استفاده کردن از بریس می توان تا ۸۰ درصد مشکل این کودکان را رفع کرد و برای اثرگذاری بهتر باید ۱۶ الی ۲۳ ساعت در روز این بریس مورد استفاده قرار گیرد.

استفاده از داروی مسکن

با مصرف داروهای مسکن می توان درد ناشی از اسکولیوزیس را کاهش داد و در ابتدا می توانید با مصرف NSAID چون ایبوپروفن درد خود را تسکین دهید.

این دارو برای همه ی افراد مناسب نبوده و باید برگه راهنما را پیش از مصرف مطالعه نمود.

انجام فیزیوتراپی و ورزش

با انجام تمرینات کششی و تقویتی می توان موجب کم شدن درد کمر شد. با انجام ورزش و داشتن وزنی متناسب می توان میزان فشار وارده به کمر را کم نمود.

نوع تمرین مهم نیست، اینکه کمر در حال فعالیت باشد اهمیت دارد.

با استفاده از تمرینات فیزیوتراپی انحنا درمان نمی‌شود ولی در ناشی از آن بهبود می یابد‌.

انجام تزریق نخاعی

اسکولیوزیس ممکن است موجب تحریک عصب های موجود در ستون فقرات شده و فشاری را به آنها وارد نماید و با درد و بی حسی و گزگز همراه باشد.

در این موارد از تزریق استروئید ها و بی حسی های موضعی که برای چند هفته اثر بخش هستند استفاده می‌شود.

انجام جراحی

با انجام جراحی در زمان کودکی  از پیشرفت میزان انحنا در بزرگسالی جلوگیری کرد و مانع از بروز ظاهر ناخوشایند می‌شوند.

زمانی که انحنا در ستون فقرات از ۴۰ بیشتر باشد این روش را به کار می برند وه از طریق شکم و یا پشت انجام می‌شود.

فیزیوتراپی تخصصی پرسپولیس فعال در زمینه درمان اسکولیوزیس و بیرون زدگی های دیسک کمر و یا بیرون زدگی دیسک گردن و…می باشد.

پیشگیری از اسکولیوزیس در کودکان

اسکولیوزیس در دوران بارداری

تأثیرات اسکولیوزیس بر رشد استخوانی